پاپ لئو چهاردهم به عنوان دویست و شصت و هفتمین پاپ، رهبر کلیسای کاتولیک و راهنمای معنوی بیش از ۱.۴ میلیارد کاتولیک در جهان انتخاب شده است. او نخستین پاپ در تاریخ است که از ایالات متحده آمده است.
از قرن نوزدهم، نفوذ ایالات متحده در درون کلیسای کاتولیک به‌تدریج افزایش یافته و این روند بازتابی از خیزش ژئوپولیتیکی این کشور در سطح جهانی است. اسقف‌ها، نهادها و اهداکنندگان آمریکایی نقش فزاینده‌ای در شکل دادن به سیاست‌های کلیسایی، انتصابات و تعاملات بین‌المللی ایفا کرده‌اند که این موضوع حاکی از فاصله‌گیری از سلطه سنتی اروپا بر کلیسا است.
این نفوذ فزاینده همواره با نوعی نگرانی همراه بوده است: آیا می‌توان رهبری جامعه جهانی کاتولیک را به چهره‌ای از قدرتمندترین کشور جهان سپرد؟ از این منظر، انتخاب لئو چهاردهم انتخابی غیرمنتظره و مهم تلقی می‌شود.
زندگی پیشین پاپ لئو چهاردهم
رابرت فرانسیس پرِووست، متولد شیکاگو در سال ۱۹۵۵، بخش عمده‌ای از زندگی روحانی خود را در کشور پرو گذرانده است، جایی که به شخصیتی محترم در کلیسای محلی بدل شد. پس از ادای نذرهای مذهبی خود به عنوان یک آگوستینی و تحصیل در رم، به عنوان مبلغ مذهبی به پرو فرستاده شد.
او در آنجا برای سال‌ها به عنوان نایب قضایی و استاد حقوق کلیسا، الهیات پدران کلیسا (دوره مسیحیت اولیه) و الهیات اخلاقی در شهر تروخیو خدمت کرد. در سال ۲۰۱۴ به عنوان ناظر رسولی منطقه چیکلایو منصوب شد و در سال ۲۰۱۵ اسقف آنجا شد، سمتی که تا سال ۲۰۲۳ بر عهده داشت.
پرِووست تابعیت کشور پرو را نیز کسب کرد و به عنوان چهره‌ای آرام‌بخش و شبانی در کلیسایی که میان الهیات رهایی‌بخش و سنت‌گرایی افراطی دچار دودستگی بود، شناخ
شد. او به خاطر فروتنی و دسترسی‌پذیری‌اش شناخته شده بود و به دلیل توانایی‌اش در ایجاد گفت‌وگو میان طیف متنوع اسقف‌های پرو، مورد احترام بود.
این تعهد دیرینه او به آمریکای لاتین در شکل‌گیری شهرت بین‌المللی‌اش مؤثر بود و در نهایت کلیدی شد برای انتخاب او به عنوان نخستین پاپ اهل آمریکای شمالی.
تداوم یا گسست از فرانسیس؟
در این مرحله ابتدایی، دشوار است که مشخص کنیم آیا انتخاب لئو چهاردهم ادامه‌دهنده مسیر پاپ فرانسیس خواهد بود یا راهی کاملاً متفاوت در پیش خواهد گرفت. محتمل‌تر آن است که مسیر میانه‌ای را دنبال کند.
نخستین تصویر از پاپ جدید – که با لباس‌های سنتی سفید و قرمز پاپی و صلیب طلایی بر بالکن ظاهر شد – چشمگیر بود. این تصویر یادآور ظاهر پاپ بندیکت شانزدهم در سال ۲۰۰۵ بود و در تضاد با انتخاب ساده و متواضع پاپ فرانسیس بود که تنها ردایی سفید و صلیبی نقره‌ای بر تن داشت.
با این حال، تمرکز قوی لئو چهاردهم بر فقرا – ریشه‌دار در سال‌های خدمتش در پرو – و سلام گرم او به جامعه پرویی، یکی از حاشیه‌های جهانی کلیسا، نشان از تداوم آشکار با اولویت‌های شبانی فرانسیس دارد.
حتی انتخاب نام «لئو» نیز تداعی‌کننده پاپ لئو سیزدهم است که از ۱۸۷۸ تا ۱۹۰۳ پاپ بود و نویسنده Rerum Novarum، نامه پاپی تاریخی درباره عدالت اجتماعی و حقوق فقرا بود. از این منظر، لئو چهاردهم ممکن است نماد پاپی باشد که به حاشیه‌نشینان وفادار می‌ماند، اما سبکی معتدل‌تر و کم‌تقابل‌تر از پاپ پیشین اصلاح‌طلب خود اتخاذ می‌کند، کسی که گاه مواضعی آشکارا ضد تشکیلات کلیسایی داشت.
وزنه‌ای در برابر ترامپ؟
پیش از آنکه پاپ شود، پرِووست در چندین مورد سیاست‌های مهاجرتی دولت وقت ایالات متحده را آشکارا مورد انتقاد قرار داده بود. به عنوان کاردینال، نگرانی خود را از سخنان معاون رئیس‌جمهور، جی. دی. ونس – که در سال ۲۰۱۹ به کاتولیک‌ها پیوست – ابراز کرده بود.
او مقاله‌ای را بازنشر کرد که تفسیر ونس از عشق مسیحی را در رابطه با مهاجرت به چالش می‌کشید. همچنین مطالبی انتقادی از هر دو، دونالد ترامپ و رئیس‌جمهور السالوادور، نایب بوکله، درباره اخراج کیلمار آبریگو گارسیا، یکی از اتباع السالوادور ساکن مریلند، منتشر کرده بود.
از این منظر، انتخاب یک پاپ آمریکایی – چیزی که زمانی با سوءظن نگریسته می‌شد – اکنون ممکن است به یکی از قوی‌ترین صداهای اخلاقی علیه سیاست‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی دولت خودش تبدیل شود و موازنه‌ای در برابر نفوذ دونالد ترامپ فراهم آورد.
انتخاب نام «لئو» در اینجا نیز معنایی بالقوه مهم دارد. پاپ لئو سیزدهم به‌شدت با ملی‌گرایی افراطی مخالف بود و آن را تهدیدی برای مأموریت جهانی کلیسا و اقتدار اخلاقی آن می‌دانست.
او در حالی که به میهن‌دوستی مشروع ارج می‌نهاد، باور داشت که وفاداری به خدا و کلیسا باید همواره بر تعهد به دولت-ملت مقدم باشد. در نامه‌های پاپی‌ای مانند Immortale Dei و Sapientiae Christianae، او از ماهیت فراملی کلیسا دفاع کرد و نسبت به تابع کردن ایمان به منافع ملی هشدار داد.
از دیدگاه لئو سیزدهم، فضیلت مدنی حقیقی هرگز نمی‌توانست با قانون الهی در تضاد باشد، و هرگونه ملی‌گرایی که چنین تضادی ایجاد کند، خطر آن را داشت که به نوعی بت‌پرستی بدل شود. در دورانی که ملی‌گرایی در سرتاسر جهان – به‌ویژه در ایالات متحده – در حال صعود است، بازخوانی این پیام، بیانی روشن و نیرومند خواهد بود.
حساسیت به حاشیه‌ها – اما چالش‌هایی در پیش
اگرچه امکان پاپ شدن یک آمریکایی زمانی نگرانی‌هایی ایجاد می‌کرد، اما انتخاب لئو چهاردهم نشان‌دهنده حساسیت به حاشیه‌های جهان است. با این حال، در کلیسایی که رشد کاتولیکی بیش از همه در آفریقا و آسیا رخ می‌دهد – در حالی که شمار پیروان در اروپا و قاره آمریکا رو به کاهش است – انتخاب پاپی دیگر از جهان غرب خالی از چالش نیست. ممکن است برخی مناطق احساس کنند که نادیده گرفته شده‌اند یا نمایندگی کافی ندارند.
حرکتی امیدوارکننده، تصمیم او برای ایراد یک پیام کوتاه به زبان اسپانیایی از بالکن میدان سن‌پتر بود – اقدامی بی‌سابقه در تاریخ پاپی. در عین حال، جالب است که جامع‌ترین و متنوع‌ترین مجمع کاردینال‌ها در تاریخ کلیسا، رهبری را به کاردینالی از قدرتمندترین کشور جهان سپرده است. پاپ جدید ناگزیر است کلیسایی را که به‌سرعت در حال جهانی شدن و فاصله‌گیری از گذشته اروپا‌محورش است، متحد نگه دارد.
منبع:
