خبر های ویژه
16 آبان 1404
انجمن سُوموی ژاپن صد ساله شد – اما آیین‌های این ورزش نقشی بسیار کهن‌تر در شکل دادن به تصور مردم از ژاپن داشته‌اند
سُومو و چالش جهانی‌شدن
در قرن بیست‌ویکم، فرهنگ عامه‌ی ژاپن — از انیمه و مانگا تا موسیقی پاپ — نفوذی جهانی یافته است. روزنامه‌نگار داگلاس مک‌گری در مقاله‌ای معروف نوشت که ژاپن با «سرمایه فرهنگی» خود جهان را مجذوب کرده، اما سُومو را استثنا دانست و دلیل آن را نگرش بسته و محافظه‌کارانه‌ی رهبران این ورزش عنوان کرد.
تبریز امروز:
بازدیدکننده‌ای که برای نخستین‌بار به ژاپن می‌آید و ناگهان خود را در میان یک تورنمنت سُومو می‌یابد، ممکن است احساس کند که در یک مراسم مذهبی حضور دارد.
مسابقات با صفی از مردان نیرومند آغاز می‌شود که تقریباً تنها پوشششان پیش‌بندهایی آراسته است. آن‌ها به ترتیب وارد سکویی از خاک می‌شوند، نامشان بلند خوانده می‌شود و گرداگرد حلقه‌ای که با بسته‌های کاه برنج مشخص شده، حرکت می‌کنند. سپس رو به مرکز می‌چرخند، کف می‌زنند، پیش‌بندهای خود را بالا می‌برند، بازوانشان را گشاده می‌کنند و بی‌صدا از سکو بیرون می‌روند.
بعد، دو تن از آنان رو‌به‌روی هم قرار می‌گیرند، چمباتمه می‌زنند، دستان خود را به هم می‌کوبند و به زمین می‌زنند. گاه توقف می‌کنند تا دهان خود را با آب بشویند و مشتی نمک به درون حلقه بپاشند.
بر حرکاتشان مردی با کیمونوی رنگارنگ و کلاه سیاه نظارت دارد که شبیه سرپوش کاهنان آیین شینتو است. او بادبزنی با منگوله در دست دارد و با اشاره‌ای لطیف آغاز مبارزه را اعلام می‌کند. در همان لحظه است که تماشاگرِ تازه‌وارد درمی‌یابد این مراسم در واقع یک رقابت ورزشی است.
هر ورزشی آیین‌های خود را دارد؛ از «هاکا» (رقص جنگی تیم راگبی نیوزیلند) گرفته تا دست دادن مودبانه‌ی بازیکنان تنیس در پایان بازی. برخی از این آیین‌ها، همانند بسیاری از حرکات سُومو، ریشه در مناسک مذهبی دارند. در گذشته، مسابقات اغلب در زیارتگاه‌ها و معابد برگزار می‌شدند و بخشی از جشن‌های مذهبی به شمار می‌رفتند.
امروز اما سُومو ورزشی مدرن است با قوانین، رکوردها و نهادی رسمی که در اکتبر ۲۰۲۵ صدمین سال تأسیس خود را جشن گرفت. با این حال، ریشه‌های مذهبی آن همچنان در جای‌جای این ورزش دیده می‌شود: نمک‌پاشی برای تطهیر زمین، کف‌زدن برای جلب نظر خدایان، و آدابی که روح شینتو را زنده نگاه می‌دارد.
نخستین تأثیر بر نگاه غرب
نخستین مسابقه‌ای که تماشاگران آمریکایی در آن حضور داشتند، در مارس ۱۸۵۴ برگزار شد؛ به مناسبت امضای پیمان دوستی میان ایالات متحده و ژاپن. این رقابت در برابر دریاسالار متیو پری و همراهانش برگزار شد تا قدرت و فرهنگ ژاپنی را به رخ بکشد. پیش از مسابقه، کشتی‌گیران نمایش قدرتی ترتیب دادند و دو رول برنجی سنگین را بر دوش گرفتند تا توان خود را نشان دهند.
اما تأثیر این نمایش برخلاف انتظار بود. پری در یادداشت‌هایش، کشتی‌گیران را با «گاوهای چاق» مقایسه کرد و صدایشان را «مانند پارس سگ‌ها» توصیف نمود. در آن دوران، مفهوم ورزش مدرن در انگلستان و آمریکا تازه شکل گرفته بود، و تفاوت فرهنگی در برداشت از بدن و قدرت باعث شد سُومو برای غربیان عجیب و بدوی جلوه کند.
در نیمه قرن نوزدهم، ژاپن کشوری منزوی بود و غربیان آن را جامعه‌ای عقب‌مانده می‌پنداشتند. بنابراین، سُومو نه‌تنها موجب تحسین نشد، بلکه به کلیشه‌ی «ژاپن غیرمتمدن» دامن زد.
بیسبال و چهره‌ی نوین ژاپن
با سقوط شوگون‌سالاری و آغاز دوران میجی در سال ۱۸۶۸، دولت جدید ژاپن اصلاحات گسترده‌ای آغاز کرد و مشاورانی از آمریکا دعوت نمود. آنان بیسبال را با خود آوردند، و این ورزش به‌سرعت در مدارس و دانشگاه‌ها محبوب شد. در دهه‌های ۱۹۱۰ و ۱۹۲۰، تیم‌های دانشجویی ژاپنی برای مسابقه به آمریکا می‌رفتند و مطبوعات آمریکایی از انضباط و مهارت آنان تمجید می‌کردند.
آیین‌های پیش از بازی در بیسبال ژاپن، همچون تعظیم بازیکنان در برابر داور، در نظر آمریکایی‌ها نشانه‌ی نظم و احترام بود. این در تضاد با رفتار هیجانی بازیکنان و هواداران آمریکایی دیده می‌شد و تصویر مثبتی از ژاپن در ذهن غربی‌ها بر جای گذاشت.
تیم بیس بال ژاپن در ایالات متحده
با این‌همه، سُومو تا دهه ۱۹۹۰ محبوب‌ترین ورزش ملی ژاپن باقی ماند؛ هرچند بیسبال سرانجام جای آن را گرفت. در همان دوران، نهادهای سُوموی حرفه‌ای در توکیو و اوزاکا متحد شدند و در سال ۱۹۲۵ «انجمن سُوموی ژاپن» را تأسیس کردند — نهادی که هنوز هم مسئول برگزاری مسابقات بزرگ است.
سُومو و چالش جهانی‌شدن
در قرن بیست‌ویکم، فرهنگ عامه‌ی ژاپن — از انیمه و مانگا تا موسیقی پاپ — نفوذی جهانی یافته است. روزنامه‌نگار داگلاس مک‌گری در مقاله‌ای معروف نوشت که ژاپن با «سرمایه فرهنگی» خود جهان را مجذوب کرده، اما سُومو را استثنا دانست و دلیل آن را نگرش بسته و محافظه‌کارانه‌ی رهبران این ورزش عنوان کرد.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سُومو در مسیر جهانی‌شدن، مسئله‌ی حضور خارجی‌هاست. ژاپن کشوری با جمعیتی همگن است و پذیرش مهاجران در آن دشوار است. در نتیجه، شمار کشتی‌گیران غیرژاپنی در سُومو اندک است. نخستین خارجی که در سال ۱۹۹۳ به مقام «یوکوزونا» (بزرگ‌ترین عنوان) رسید، هاواییایی‌ای به نام آکبونو تارو بود؛ و موفقیت او باعث شد برای مدتی جذب ورزشکاران خارجی متوقف شود.
در سال‌های بعد، محدودیت‌ها کاهش یافتند و کشتی‌گیران مغولی، روسی و دیگر کشورها به سُومو پیوستند، اما هنوز هم بحث بر سر «هویت ژاپنی» این ورزش ادامه دارد.
آیین و سنت در عصر مدرن
با وجود تغییرات، سُومو همچنان پایبند آیین‌های سنتی خود است — آیین‌هایی که گاه با ارزش‌های مدرن در تعارض‌اند. در سال ۲۰۱۸، هنگامی که یکی از مقامات محلی در جریان یک مسابقه روی سکو بیهوش شد، پرستاران زنی که برای کمک بالا رفتند با فریاد مسئولان مواجه شدند که از آن‌ها خواستند زمین را ترک کنند، زیرا «حلقه سُومو» مکانی مقدس است که حضور زنان در آن مجاز نیست.
این رویداد بحثی گسترده درباره نقش زنان در سُومو برانگیخت. امروزه در سطح آماتور، زنان اجازه تمرین و رقابت دارند، اما هنوز از حضور در مسابقات حرفه‌ای منع شده‌اند.
میراثی زنده از ژاپن
با وجود این چالش‌ها، سُومو همچنان یکی از نمادهای فرهنگی ژاپن است. مسابقات بزرگ سالانه هزاران گردشگر خارجی را جذب می‌کند، و مراسم آغاز و پایان هر تورنمنت بازتابی از پیوند میان دین، سنت و بدن انسانی در فرهنگ ژاپنی است.
اما پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا سُومو می‌تواند چهره‌ای تازه و جهانی از ژاپن ارائه دهد، یا همچنان نمادی از هویت سنتی و درون‌گرای این کشور باقی خواهد ماند؟
پاسخ، به گفته‌ی جِسَمین آر. اَیبل، بستگی دارد به اینکه رهبران این ورزش تا چه اندازه مایل‌اند میان «حفظ سنت» و «باز شدن به‌سوی جهان» توازن برقرار کنند.
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت