نوشته خاویر سی. هرناندز
۲۱ اکتبر ۲۰۲۵
در دهه ۱۹۷۰، سانائه تاکایچی، به‌عنوان یک دختر جوان، روزانه شش ساعت با اتوبوس و قطار از خانه والدینش در غرب ژاپن تا دانشگاه رفت‌وآمد می‌کرد. او طرفدار موسیقی هوی‌متال و موتورسیکلت‌های کاوازاکی بود و آرزو داشت مستقل شود. اما مادرش ابتدا اجازه نمی‌داد او پیش از ازدواج در پانسیون زندگی کند.
تاکایچی در خاطرات خود در سال ۱۹۹۲ نوشت: «من رویای داشتن قلعه خودم را در سر داشتم.»
روز سه‌شنبه، تاکایچی به‌عنوان نخست‌وزیر ژاپن انتخاب شد — نخستین زنی که در تاریخ این کشور به این مقام می‌رسد. این پیروزی، نقطه اوج صعودی غیرمنتظره در سیاست و نقطه عطفی در کشوری است که زنان مدت‌ها برای نفوذ سیاسی تلاش کرده‌اند.
تاکایچی، ۶۴ ساله، که در نزدیکی شهر باستانی نارا بزرگ شده است، چهره‌ای است که به‌سادگی نمی‌توان برایش برچسب زد. او روزی با صراحت از دشواری‌های زنان در سیاست ژاپن سخن می‌گفت، اما اکنون رهبر حزب محافظه‌کار و مردسالار «لیبرال دموکرات» است. او نگرانی‌هایی درباره وابستگی ژاپن به ایالات متحده ابراز کرده، ولی در عین حال گفته است که می‌خواهد روابط نزدیکی با رئیس‌جمهور ترامپ داشته باشد.
او درامر آماتوری است که گروه‌هایی چون آیرن میدن و دیپ پرپل را می‌ستاید، اما کت‌وشلوارهای آبی می‌پوشد تا ادای احترام به قهرمان دیگرش، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، مارگارت تاچر، کند.
تاکایچی شاگرد و هم‌پیمان شینزو آبه بود، طولانی‌مدت‌ترین نخست‌وزیر ژاپن که در سال ۲۰۲۲ ترور شد. انتظار می‌رود او ژاپن را بیش از پیش به سمت راست سیاسی ببرد و پاسخی به موج پوپولیستی اخیر باشد که شباهت‌هایی با جنبش MAGA ترامپ دارد. او سیاست‌هایی تندروانه در برابر چین اتخاذ کرده، شعار «ژاپن بازگشته است» را تکرار می‌کند، جنایات جنگ جهانی دوم را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد و وعده داده است که قوانین سخت‌گیرانه‌تری بر مهاجرت و گردشگری اعمال کند.
یوشیکو ساکورای، روزنامه‌نگار و فعال شناخته‌شده که از تاکایچی حمایت کرده، گفت:
«او می‌خواهد ژاپن را برای مردم خود و برای جهان، قوی و شکوفا کند. او به جهان بیرون باز است، اما می‌داند که باید ژاپنیِ اصیل باقی بمانیم؛ باید فرهنگ، سنت‌ها، فلسفه و تاریخ خود را بشناسیم.»
تاکایچی اکنون با بزرگ‌ترین آزمون خود روبه‌رو است: مدیریت روابط نظامی و اقتصادی ژاپن با ایالات متحده. انتظار می‌رود او هفته آینده در توکیو با ترامپ دیدار کند؛ کسی که با اعمال تعرفه‌ها و درخواست پرداخت بیشتر برای حضور نیروهای آمریکایی در منطقه، نگرانی‌هایی در میان مقامات ژاپنی برانگیخته است.
برخلاف بسیاری از سیاستمداران ژاپنی که از خانواده‌های ثروتمند و نخبگان سیاسی می‌آیند، تاکایچی در خانواده‌ای ساده در استان نارا رشد کرد؛ منطقه‌ای سرسبز و پر از معابد، جنگل‌ها و تپه‌های سبز. مادرش در اداره پلیس کار می‌کرد و پدرش کارگر کارخانه قطعات خودرو بود.
موتوکو شیمادا، یکی از دوستان دوران کودکی او، به یاد می‌آورد که تاکایچی با موهای بافته، در سفرهای مدرسه، «اونیگیری» (توپ برنجی) و «تاماگویاکی» (املت ژاپنی) خانگی‌اش را با همکلاسی‌هایی که ناهارشان را فراموش کرده بودند، تقسیم می‌کرد.
او گفت: «خیلی خندان و آرام بود. آن زمان هیچ نشانه‌ای از شخصیت قوی امروز او در او نمی‌دیدی. اما وقتی می‌دید کسی احساس غربت یا ضعف دارد، سعی می‌کرد کمکش کند.»
از دوران جوانی، تاکایچی از فشارهای وارد بر زنان ژاپنی آگاه بود. او در زندگینامه‌ای در سال ۲۰۲۴ به نقل از مادرش نوشت که به او گفته بود: «یک گل سرخ ارغوانی باش؛ زنانگی خود را حفظ کن، اما خارهایی داشته باش تا با نادرستی‌ها مقابله کنی.»
والدینش او را تحت فشار گذاشتند تا در دانشگاه کوبه، دانشگاه دولتی نزدیک شهرشان، تحصیل کند — با وجود آنکه او در دانشگاه‌های ممتاز توکیو نیز پذیرفته شده بود. آن‌ها باور داشتند که دخترشان به تحصیلات عالی نیاز ندارد و باید برای برادر کوچک‌ترش پس‌انداز کنند.
پس از فارغ‌التحصیلی، تاکایچی به «مؤسسه ماتسوشیتا برای دولت و مدیریت» رفت — مرکز آموزشی‌ای برای رهبران آینده سیاست و تجارت. در اواخر دهه ۱۹۸۰، علاقه‌مند به ایالات متحده شد و کارآموزی در دفتر «پاتریشیا شرودر»، نماینده دموکرات و فمینیست معروف کنگره، به‌دست آورد.
او از سخنرانی احساسی شرودر در سال ۱۹۸۷، هنگام کناره‌گیری از رقابت ریاست‌جمهوری، عمیقاً تأثیر گرفته بود و تلگرامی فرستاد تا او را تشویق کند دوباره نامزد شود.
در واشینگتن، تاکایچی حضوری پرانرژی داشت، دائماً از دستیاران درباره سیاست خارجی و سازوکار کنگره می‌پرسید و به کره بادام‌زمینی علاقه‌مند شد. یکی از دستیاران پیشین شرودر گفت: «در آن زمان هیچ نشانه‌ای از دیدگاه‌های محافظه‌کارانه کنونی او در دفاع یا مسائل اجتماعی وجود نداشت.»
پس از بازگشت به ژاپن، تاکایچی به نویسندگی و اجرا در برنامه‌های تلویزیونی روی آورد و به خاطر سبک تند و بی‌پروا در مناظره‌ها شناخته شد. در سال ۱۹۹۳ وارد سیاست شد و به‌عنوان مستقل از نارا به پارلمان راه یافت؛ پدرش پس‌انداز دوران بازنشستگی‌اش را صرف کارزار او کرد.
در مجلس ژاپن، او از انزوای زنان سیاستمدار سخن گفت و اظهار داشت که همکاران مردش گاه با تحقیر با او رفتار می‌کردند و بیشتر تصمیم‌گیری‌ها در سوناها و باشگاه‌های مردانه صورت می‌گرفت که زنان نمی‌توانستند در آنجا حضور داشته باشند.
او در مصاحبه‌ای در همان سال گفت:
«خیلی سخت است که یک زن بتواند با مردی به‌تنهایی دیدار کند. مردم مراقب‌اند، و نمی‌خواهم شایعه‌ای نادرست ساخته شود. ما نمی‌توانیم بعد از ساعت پنج بعدازظهر کارهایمان را پیش ببریم.»
در نخستین سال‌های فعالیت سیاسی، تاکایچی با شینزو آبه، سیاستمدار ملی‌گرای خاندان اشرافی ژاپن، پیوندی ماندگار برقرار کرد. هر دو در افزایش بودجه نظامی و گنجاندن دیدگاه‌های میهن‌پرستانه‌تر در کتاب‌های درسی هم‌نظر بودند.
وقتی آبه در سال ۲۰۰۶ نخست‌وزیر شد، تاکایچی را به کابینه خود آورد و او به یکی از زنان برجسته سیاست ژاپن بدل شد. آبه در سال ۲۰۱۲، در آغاز دومین دوره‌اش، بار دیگر او را منصوب کرد. تاکایچی مدافع سرسخت سیاست‌های آبه بود، از جمله اصلاح قانون اساسی برای آزادسازی ارتش و برنامه اقتصادی‌اش مبتنی بر تزریق نقدینگی و محرک‌های دولتی.
تاکایچی در سال ۲۰۲۱ تلاش کرد آبه را به نامزدی دوباره تشویق کند، اما او نپذیرفت. آبه از نامزدی خود او حمایت کرد و گفت: «خانم تاکایچی ستاره حقیقی محافظه‌کاران است.» با این حال، او در انتخابات شکست خورد و در رقابت بعدی در سال ۲۰۲۴ نیز ناکام ماند.
ترور آبه در نارا در سال ۲۰۲۲، او را عمیقاً متأثر کرد. نوشت: «هرگز تا این اندازه از نظر جسمی و روحی فرسوده نبوده‌ام. باید از امروز سخت کار کنم، وگرنه باید از او عذر بخواهم.»
وقتی «شیگرو ایشیبا» در سپتامبر امسال پس از شکست‌های انتخاباتی حزب استعفا داد، تاکایچی بار دیگر برای رهبری حزب داوطلب شد. او چهار مرد را شکست داد و با شعار «تبدیل اضطراب مردم به امید» برنده شد.
با افزایش شهرت، زندگی شخصی او نیز مورد توجه قرار گرفت. او در سال ۲۰۰۴ با «تاکو یاماموتو»، سیاستمدار حزب خود ازدواج کرد. این دو در سال ۲۰۱۷ پس از اختلافات سیاسی طلاق گرفتند، اما در سال ۲۰۲۱ دوباره ازدواج کردند — این بار شوهرش نام خانوادگی او را گرفت، اقدامی نادر در فرهنگ مردسالار ژاپن.
در زادگاهش، شهر کاشیهارا با جمعیت حدود ۱۲۵ هزار نفر، مردم برای موفقیت او در معابد دعا کرده و گل‌های ارکیده سفید به دفترش فرستاده‌اند.
نارا همواره در کارزارهایش نقشی نمادین داشته است. در یکی از سخنرانی‌ها، گردشگران را به «زدن گوزن‌های مقدس پارک نارا» متهم کرد و با انتقادهایی مواجه شد که آن را بیگانه‌ستیزانه دانستند.
یُکیتوشی آراای، آرایشگر سابق او، مدل موی کوتاهی را طراحی کرد که بعدها به امضای ظاهری تاکایچی بدل شد. او گفت می‌خواست چشمان و گوش‌های او نمایان باشد تا نشان دهد به مردم توجه می‌کند. به گفته او، تاکایچی روحیه شوخ‌طبع و متواضع منطقه کانسای را حفظ کرده است. آراای حتی یک بار بطری شامپویی را به او هدیه داد که مارگارت تاچر هنگام سفر به توکیو از آن استفاده کرده بود.
او گفت: «به‌نظرم او “بانوی آهنین” نیست. بیشتر حال‌وهوای یک زن کانسایی را دارد.»
پس از پیروزی در انتخابات رهبری حزب، آراای پیامی برای او فرستاد: «مواظب خودت باش.»
تاکایچی دو روز بعد پاسخ داد: «نبرد تازه آغاز شده است.»
خاویر سی. هرناندز، رئیس دفتر نیویورک تایمز در توکیو است و پوشش خبری ژاپن را هدایت می‌کند.
«تاکایچی بسته‌ای تازه برای محافظه‌کاری کهنه معرفی می‌کند» منتشر شده است.
