با شکوفه دادن درختان و گلها در بهار، زنبورها نیز از لانهها و سوراخهای زمستانی خود بیرون میآیند. برای بسیاری از گونهها، اکنون زمان جفتگیری است، و برخی از آنها آشیانههای انفرادی یا کلونیهای جدیدی تأسیس میکنند.
زنبورها و سایر گردهافشانها برای جامعه انسانی حیاتی هستند. آنها حدود یکسوم غذای مصرفی ما را تأمین میکنند؛ خدماتی با ارزشی جهانی که تا حدود ۵۷۷ میلیارد دلار در سال تخمین زده میشود.
اما زنبورها از جنبههای دیگری نیز جالب هستند که کمتر شناخته شدهاند. در کتاب جدیدم با عنوان «زنبور چه میداند: بررسی افکار، خاطرات و شخصیتهای زنبورها»، که بر پایه حدود ۵۰ سال تجربهام در مطالعه زنبورها نوشتهام، به بررسی چگونگی درک این موجودات از جهان و تواناییهای شگفتانگیزشان در پیمایش، یادگیری، ارتباط و حافظه پرداختهام. در ادامه، بخشی از آموختههایم را به اشتراک میگذارم.
همه چیز درباره کندو و عسل نیست
چون مردم با زنبورهای عسل آشنا هستند، بسیاری تصور میکنند که همه زنبورها اجتماعیاند و در کندو یا کلونیهایی با یک ملکه زندگی میکنند. در حالی که تنها حدود ۱۰ درصد از زنبورها اجتماعیاند و بیشتر گونهها عسل تولید نمیکنند.
اغلب زنبورها زندگی انفرادی دارند، لانههایی در زمین حفر میکنند یا سوراخهای متروکه سوسکها را در چوب مرده برای سکونت پیدا میکنند. برخی زنبورها کلپتوپارازیت هستند، یعنی به لانههای خالی خزیده و تخمهایشان را در آنجا میگذارند؛ مشابه رفتار پرندگان گاوچران که تخمهایشان را در لانه پرندگان دیگر میگذارند و والدین میزبان ناآگاه بچههای آنها را بزرگ میکنند.
چند گونه از زنبورهای گرمسیری که به نام «زنبورهای لاشهخوار» شناخته میشوند، از لاشه حیوانات تغذیه میکنند. دستگاه گوارش آنها دارای باکتریهای اسیددوست است که امکان هضم گوشت در حال فساد را برایشان فراهم میکند.