کوه آتشفشانی تفتان در جنوب ایران که حدود ۷۱۰ هزار سال خاموش بوده اخیرا فعالیت‌هایی از خود نشان داده است.
نتیجه پژوهش جدیدی که در نشریه «ژئوفیزیکال ریسرج لترز» (Geophysical Research Letters) منتشر شده است نشان می‌دهد که ناحیه‌ای از زمین نزدیک به قله آتشفشان تفتان به اندازه ۹ سانتی‌متر در طول ۱۰ ماه بین ژوئیه سال ۲۰۲۳ تا ماه مه ۲۰۲۴ (حدودا از تیر ۱۴۰۳ تا اردیبهشت ۱۴۰۴) بالا آمده است. این بالا‌آمدگی هنوز کاهش نیافته که به گفته محققان نشان‌دهنده افزایش فشار گاز در زیر سطح آتشفشان است.
به گفته دانشمندان باید پایش دقیق‌تری بر روی این آتشفشان صورت بگیرد. این در حالی است که کوه تفتان یک آتشفشان «خاموش» تصور می‌شد.
پابلو گونزالس، آتشفشان‌شناس در مؤسسه محصولات طبیعی و آگروبیولوژی، وابسته به شورای تحقیقات ملی اسپانیا و نویسنده ارشد این مطالعه به پایگاه اینترنتی «لایو ساینس» می‌گوید: «آتشفشان‌ها زمانی خاموش در نظر گرفته می‌شوند که از زمان آغاز دوره هولوسن (۱۱۷۰۰ سال پیش) فعالیتی نداشته باشند». با توجه به فعالیت اخیر در کوه تفتان پابلو گونزالس معتقد است که شاید بهتر باشد این آتشفشان «نیمه‌فعال» توصیف شود.
پابلو گونزالس معتقد است: «این فشار باید در آینده به نوعی آزاد شود؛ یا به‌صورت خشونت‌آمیز یا آرام‌تر». به گفته او، دلیلی برای نگرانی از فوران قریب‌الوقوع وجود ندارد اما آتشفشان باید با دقت بیشتری بررسی شود.
محمدحسین محمدنیا، دانشجویی که زیر نظر پابلو گونزالس فعالیت می‌کند برای نخستین بار در سال ۲۰۲۰ تصاویر ماهواره‌ای از این آتشفشان را بررسی کرد. او در آن زمان هیچ نشانه‌ای از فعالیت قابل توجه مشاهده نکرد. اما در سال ۲۰۲۳، گزارش‌هایی در شبکه‌های اجتماعی درباره انتشار گاز کوه تفتان منتشر شد؛ گازهایی که حتی از شهر خاش در فاصله ۵۰ کیلومتری قابل استشمام بودند.
کوه تفتان در منطقه‌ای در استان سیستان و بلوچستان و در نزدیکی مرز پاکستان واقع شده که شاهد فعالیت گروه‌های مسلح بوده است.
بررسی تصاویر ماهواره‌ای ماموریت Sentinel-1 آژانس فضایی اروپا به محمدحسین محمدنیا امکان داد تا دریابد که سطح زمین نزدیک به قله کوه تفتان افزایشی جزئی دارد که بیانگر افزایش فشار در زیر سطح زمین است.
به گفته پابلو گونزالس مرحله بعدی این تحقیق همکاری با دانشمندانی خواهد بود که پایش گازی آتشفشان‌ها را انجام می‌دهند.
