خبر های ویژه
8 شهریور 1404
باغات سبز حکم آباد نماد واقعی پارک بزرگ طبیعی تبریز هستند ، ثبت ملی آنها ضروری است
توفیق وحیدی آذر
باغات سبزی حکم آباد با خانه باغ های کله قندی خود فرصتی گرانبها برای تبریز هستند تا در همراهی با هویت دیرینه ی خود ؛ بتوانند لذت و زیبایی گردش و پیاده روی در معدود باغات سبز باقیمانده تبریز را برای ساکنین شهر فراهم کنند ! این باغات عجین با شهر هستند، بخشی از شهر، باغ سبزی حکم آباد است ! و آنها هوای پاک را هم به شهر می دهند ! نانوشته و بی هزینه پارک بزرگ طبیعی تبریز با مناظر بدیع هستند! با وزش اندک نسیم گل های نعناع بوجد می آیند ، گوی های تخم های پرورش یافته سبزی سر به سر هم می زنند ، عطر نعناع و پونه در آسمان می پیچید ، تیزی بوی تلخون را هم می توانی در فصل آن حس کنی ! خانه باغ های کله قندی حکم آباد ، یادگار کار و زحمت و اندک استراحت، نشان از جشنواره دائمی حکم آباد است. حکم آباد ثروت مردم زحمتکش آنان دیار است که احسانی برای تبریز محسوب می گردد. حکم آباد تنها یک مزرعه و یا باغ نیست ، ثمره سالیان طولانی تلاش انسان هایی است که با آب و خاک و گیاه بازی و کار کرده اند و زحمت کشیده اند تا یک سرزمین تبدیل به مظهر زیبایی و صنعت کشاورزی و در کنار آن زدودن آلاینده های محیطی گردد!
تبریز امروز:
باغات سبزی حکم آباد با خانه باغ های کله قندی خود فرصتی گرانبها برای تبریز هستند تا در همراهی با هویت دیرینه ی خود ؛ بتوانند لذت و زیبایی گردش و پیاده روی در معدود باغات سبز باقیمانده تبریز را برای ساکنین شهر فراهم کنند ! این باغات عجین با شهر هستند، بخشی از شهر، باغ سبزی حکم آباد است ! و آنها هوای پاک را هم به شهر می دهند ! نانوشته و بی هزینه پارک بزرگ طبیعی تبریز با مناظر بدیع هستند!
با وزش اندک نسیم گل های نعناع بوجد می آیند ، گوی های تخم های پرورش یافته سبزی سر به سر هم می زنند ، عطر نعناع و پونه در آسمان می پیچید ، تیزی بوی تلخون را هم می توانی در فصل آن حس کنی ! خانه باغ های کله قندی حکم آباد ، یادگار کار و زحمت و اندک استراحت، نشان از جشنواره دائمی حکم آباد است.
حکم آباد ثروت مردم زحمتکش آنان دیار است که احسانی برای تبریز محسوب می گردد. حکم آباد تنها یک مزرعه و یا باغ نیست ، ثمره سالیان طولانی تلاش انسان هایی است که با آب و خاک و گیاه بازی و کار کرده اند و زحمت کشیده اند تا یک سرزمین تبدیل به مظهر زیبایی و صنعت کشاورزی و در کنار آن زدودن آلاینده های محیطی گردد!
***
هردم کلماتی و جملاتی شایعه مانند برای عادت دادن گوش ها و کم کردن حسایت ها با عناوینی همچون بهسازی باغاتی که مردمان شهر در آن کار می کنند ، عناوین بزرگ همچون پارک بزرگ تبریز ، ساخت استخر پر آب در پارک بزرگ در دوران کم آبی و بحران و خیالاتی همچون پیاده راه عریض از میان باغات و تملک باغات ،در جامعه توزیع می گردد. شایعاتی که فقط نابودی باغات سبزی غرب تبریز را در معرض تیرهای خود دارد !
البته سال ها پیش مسیری باریک برای تخریب باغات احداث شده است که باغات را به دو قسمت تقسیم کرده است که نیمه شمالی و در سمت فرودگاه را به زمین خشک تبدیل کرده است و بجای سبزی کاری گاه سازمانهایی با نهال کاری اعمال قدرت باصطلاح سبز خود را در بخش های خشکانیده شده نشان می دهند.
***
با نظر به حقوق بین‌الملل و یونسکو، باغات حکم‌آباد تبریز با شرایط و معیارهای خاص خود و با اهتمام مجدد و اصلاحات و ترمیم تخریب های انجام شده ، قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو (World Heritage List) یا در قالب‌های مشابه مثل میراث فرهنگی ناملموس (Intangible Cultural Heritage) یا حتی ذخایر زیست‌کره (Biosphere Reserves) و میراث بشری راخواهند داشت.
معیارهای ثبت میراث جهانی یونسکو معیارهایی را که برای ثبت در فهرست میراث جهانی می طلبد را می توان با برجسته سازی ارزش های عالی این منطقه شهری و استثنایی بیان داشت :
1. ارزش جهانی برجسته (Outstanding Universal Value – OUV)
یعنی فراتر از اهمیت ملی، ارزش آن باید در سطح جهانی باشد (مثلاً مشابه باغ‌های ایرانی ثبت‌شده در یونسکو مانند باغ فین کاشان یا باغ شاهزاده ماهان).
2. اصالت و تمامیت (Authenticity & Integrity)
باغ‌ها باید اصالت تاریخی و فرهنگی خود را حفظ کرده باشند و تخریب یا تغییر کاربری گسترده هویت آنها را از بین نبرده باشد.
3. حفاظت و مدیریت (Protection & Management)
کشور میزبان باید طرح مدیریتی و حفاظتی مشخصی ارائه دهد که تضمین کند این مکان در آینده نیز حفظ خواهد شد.
امکان ثبت حکم‌آباد در لیست یونسکو و ارزش وثروت آفرینی آن برای تبریز و سرزمین ممکن است ، باغات حکم آباد مشابه باغات ایرانی هستند که بخشی از سنت دیرینه‌ی باغ-شهر تبریز قلمداد می گردند و می‌توانند به عنوان ادامه‌ی همان الگو مطرح شوند. باغ‌های ایرانی (۹ باغ تاریخی) در سال ۲۰۱۱ در یونسکو ثبت شدند، بنابراین حکم‌آباد هم می‌تواند ذیل همان مفهوم "باغ ایرانی" یا یک پرونده الحاقی (Extension) بررسی شود. این باغات قدمتی بسیار دور را مالک هستند ،باغات حکم آباد بیش از ۷۰۰ سال سابقه دارند و الگوی منحصر به‌فردی از کشاورزی شهری (Urban Agriculture) در تبریز هستند. این ویژگی می‌تواند به عنوان میراث فرهنگی-طبیعی ترکیبی (Cultural Landscape) مطرح شود. اما در جایی که سازمان های شهری می بایست همراه با کمیسیون های ماده چند مانع از تهدید نابودی: باشند خود در کاهش شدید وسعت و فشار برای تغییر کاربری موثر بود، این خود یکی از دلایل ضرورت ثبت جهانی است؛ چون یونسکو معمولاً برای مناطقی که در معرض تهدید هستند حساسیت بیشتری نشان می‌دهد.
ساختمان بلند مرتبه نیمه تمام نشانی از یک خطای بزرگ در منطقه حکم آباد است که باغ تغییر کاربری شده و احداث برج نیمه تمام بحران و فساد و مالباختگی مردمان را همراه خود داشته است . این ساختمان بلند مرتبه نیمه کاره که صدها نفر مدعی مالکیت واحدهای آپارتمانی آن هستند نمادی از تخریب مجوز دار و بدفرجام حکم آباد هستند . که فضای وسیعی اززمین های کشاورزی در قالب تغییر کاربری ها به خانه تبدیل شده است تا ضمن تولید ثروت بادآورده با تغییر کاربری فضای سبز به مسکونی نابودی ثروت عامه را در مقابل ثروت خاصه و صاحبان امضا رقم زند
***
به نظر می رسد وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی باید مسیر حقوقی و اداری کار را با ثبت ملی باغات حکم آباد به عنوان میراث ملی (طبیعی/فرهنگی) در فهرست آثار ملی ایران انجام دهد، تا با تهیه پرونده "باغات حکم‌آباد تبریز" برای یونسکو مراحل آغازین ثبت را انجام دهد. این پرونده تاریخچه، ارزش جهانی، نقشه‌ها، مستندات علمی، و برنامه مدیریت حفاظتی را خواهد داشت تا با قرارگیری پرونده در فهرست موقت با احراز شرایط ، امکان ثبت نهایی بوجود آید .
پیش از این نمونه‌های مشابه در مورد باغ‌های ایرانی (کاشان، ماهان، شیراز، اصفهان...) با ثبت جهانی به عنوان الگوی باغ ایرانی انجام شده است و منظر فرهنگی ماسوله کاندید ثبت جهانی در فراموشی کندوان و ساخت و سازهای غیرمجازش گردیده است و باغات قنات قصبه گناباد ثبت شده به عنوان میراث جهانی در قالب سیستم‌های آبیاری انجام شده است .
باغات حکم‌آباد بیش از اینکه صرفاً زمینی برای کشاورزی باشند، یک میراث زنده و هویت‌ساز تبریز کهن به حساب می‌آیند؛ یادگاری از تاریخ، فرهنگ، کشاورزی اصیل و طبیعت زیبای این دیار. حفظ این باغات نه تنها به معنا حفظ یک فضای سبز است، بلکه منتی است بر همزیستی پایدار بین شهر و طبیعت، و سرمایه‌ای برای اقتصاد، فرهنگ و گردشگری آینده تبریز.
بنابراین، باغات حکم‌آباد می‌توانند تحت عنوان:
«میراث فرهنگی-طبیعی ترکیبی» یا «منظر فرهنگی کشاورزی تبریز» پیشنهاد شوند.
توفیق وحیدی آذر
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت