خبر های ویژه
7 فروردین 1399
منظومه ائینالی ائل داغی و شعرخوانی شاعر
حلاج اوغلو
"ائینالی ائل داغی" شعری تبریزین سیرداشی عظمتلی ائینالی داغینا بیر نظر ، اونون اته گینده یئرلشن قهرمان شهرین طالعینه بیر باخیش ، بو دیاردا یاشایان شانلی ائللرین مدنیتینه و اودلو ائل عاشیق لارینین سوزلو سازلارینا کیچیک بیر اشاره دیر . ائینالی ائل داغی ، بو حقیقته داهادا آرتیق تاکید ائتمک ایسته ییرکی ، ائلین اوره گینده یاشایان بویوک اینسانلار ، قاباقجیل یارادیجیلار ، داهی صنعتکارلار، تبریزین یوخاری باشیندا یاشایان آلنی آچیق " ائینالی " کیمی ، باشلارینی اوجا توتوب همیشه لیک شن یاشامالیدیرلار؛ و او سوزلرکی شهرین اوجا باشی: " ائینالی " و یا چیرپیلان اوره گی: " ارک " باره ده دئیلیپ ، واقعیتده ، بوباشی اوجا ، آلنی آچیق ، پاک قلبلی انسانلار حقینده دئییلمیشدیر.
تبریز امروز:
نمایشگاه عکس گل های عینالی را در تبریز برگزار کرده بودم ، در کتابفروشی فروزش با آقای رشید نشسته بودیم ، مرحوم دکتر علی اکبر ترابی آمدند ، از اینکه نتوانسته بود در نمایشگاه عکس حاضر باشد ؛ ابراز ناشادمانی کرد، چند روز بعد " آنا " خبردارم کرد که یک بسته پستی برایم رسیده ؛ بسته حاوی کتاب های استاد از جمله " ائینالی ائل داغی " بود و .....
"ائینالی ائل داغی" شعری تبریزین سیرداشی عظمتلی ائینالی داغینا بیر نظر ، اونون اته گینده یئرلشن قهرمان شهرین طالعینه بیر باخیش ، بو دیاردا یاشایان شانلی ائللرین مدنیتینه و اودلو ائل عاشیق لارینین سوزلو سازلارینا کیچیک بیر اشاره دیر .
ائینالی ائل داغی ، بو حقیقته داهادا آرتیق تاکید ائتمک ایسته ییرکی ، ائلین اوره گینده یاشایان بویوک اینسانلار ، قاباقجیل یارادیجیلار ، داهی صنعتکارلار، تبریزین یوخاری باشیندا یاشایان آلنی آچیق " ائینالی " کیمی ، باشلارینی اوجا توتوب همیشه لیک شن یاشامالیدیرلار؛ و او سوزلرکی شهرین اوجا باشی: " ائینالی " و یا چیرپیلان اوره گی: " ارک " باره ده دئیلیپ ، واقعیتده ، بوباشی اوجا ، آلنی آچیق ، پاک قلبلی انسانلار حقینده دئییلمیشدیر.
شهریمین منلیگی ای آلنی آچیق ائینالی داغیم![1]
سویله " عاشیقلر" یوین اودلو دیلیندن،
باش اوجا شانلی ائلیندن ،
تاریخین چنلی بئلیندن،
بو بویوک ائللر اوچون قلب ده آئینه لرین وار،
توپلاییب تجربه تاریخ بویو گنجینه لرین وار.
***
قلبیوین داغلارین ، آی ائل داغی ، آی ائینالی داغیم !
بو اسن یئل سازی سویلر،
او یانار سوزلری دینلر
هامی یئرلر هامی گویلر،
سینه ن ایچره نه آلوولار
نه اوجا شعله لرین وار،
گنج لر قانی توره تمیش نه قیزیل لاله لرین وار.
***
سن ووروشدون آی اوجا شانلی ایگید ائینالی داغیم !
قارلا ، طوفانلا ، دومانلا، الی یالین؛
آجی اولموشسا دا ، چوخ خاطیره قلبینده، داریخما!
بیرصدفلی سازی دیندیر ،
دئیه جکدیر کی
واریندیر؛
بایاتی[2] ، قوشما[3] ، گرایلی[4]
او شیرین دیلده نه بالین ؛
سویله آی ائینالی داغیم ، نه شیرین دیل- دوداغین وار،
بیلیرم من ، آتالاردان ، بابالاردان سوراغین وار.
***
نه دیر او ائل سسی
گوللر نفسی،
ائینالی داغیم !
سویله تا بلکه سونه قلبیده داغیم؛
گرچه " کهلیک لی بولاغلار"[5]
بو یانان کونلومه آغلار.
او اوزاقلاردا چمنلر،
او چمنلرده گزه نلر:
نه گول اوزلر،
نه گوزو یاشلی بولودلار،
نه آچیق قلبلی دوزلر،
گول - چیچک رنگی لی پروانه لرین وار،
ده لی کونلون قوشونا دانه لرین وار.
***
داها بویلان اوجادان باخ بو ائله ائینالی داغیم!
گوز قاباغیندا بو تبریز،
او اوزاقلاردا نه باغلار،
گئجه لر گوی اوزو اولدوز،
شه هر آلنیندا چراغلار؛
یئنه ده اولدوز آخار گویده ،
یورولدوقدا
یومار گوزلری یوخلار
باغلاشاندا،
بو خیالیم آخاراق اولدوزو باغلار.
سحر اولدوقدا
گونش گوز آچاراق،
ذیروه وی حاقلار،
شه هری، کندی سوراقلار،
یونه لر کووشنه ساری،
کئچه ره ک چای- چمنی.
ائل قیزی تک زرلی اتک له،
او پیله ک لی اته گین نازیله یئردن سورومک له،
داغی، داشی، سولاری زر بویایار، سونبولو ساری.
چوخ اوزاقلاردا، بیچینده
ساری سونبول لر ایچینده
گاه پاریلدارلار اوراقلار
او گوموش دیشلی "داراقلار"[6]
جوان عاشیق، چالیشان جوتچواوخور، سانکی، اوزاقدا،
بال کیمی ائل سوزودور دیلده، دوداقدا:
یئر اوزو گولمک اوچون
گوی گوزو آغلار[7] .
دویونور قلبی ائلین
بو او دئمک دیر
آی ایگید ائینالی داغیم!
یاشاییرسان ائل ایله بیرگه، ائل ایله سورونورسن [8]،
باخاراق تبریزه باغ –باغ آچیلیرسان [9]، سئوینیرسن،
شانلی تاریخینی گوزدن کئچیره رکن، اویونورسن [10].
.jpg)
***
بختیارسان گوروره م شانلی گوزه ل ائینالی داغیم!
تاپمیسان بوائلین ایستکلی سینی گوز قاباغیندا:
شهر دیر سئوگیلی جانان اوزانیب دیر یاتاغیندا،
ائلدی داغلاراته گینده،
گولدی باغلار آراسیندا،
شه هرین اورتاسی – قلبینده – صلابت له دایانمیش
" ارک " [11]دیر - ائل اوره گی – داغلی، یارالی؛
بیلمیره م ساغ یئری قالمیش هاراسیندا؛[12]
دومان آلتدا گورونه بیلمه سه ده تبریزین "ارک " ی
ایستی سی له دئییر او: بیر کوزم "اودلار اوجاغیندا " [13]
"دده قورقود کتابی " ندان داها آرتبق سوزو واردیر
"قالا" نین شاختا – سازاقدان جیریلان دیل - دوداغیندا
"تاپ تازا بیر اوگود" ون ، باخ ایزی واردیر
"قالا" نین دندنه سینده،[14]
دوشونون هر یاراسیندا،
او سولوندا – بو ساغیندا،
اوراسیندا – بوراسیندا .
.jpg)
***
شه هرین آی دایانیقلی[15] ، دایاغی ائینالی داغیم !
دی گوروم ائل کئشیگینده
آلا - چالپوو دوگوشونده
یئنیلیب[16] - یا یورولوبسان؟
سن کی تاریخی بویو شاخ ساخلامیسان بوینووی ائل تک
او دئمک دیربوکی هیچ کیمسه دئیه نمز
کی بو یولدا
گئری قالمیش دایانیبسان،
دوز یولوندان یایینیبسان.
باخیرام قامتیوه آی باش اوجا ائینالی داغیم!
آل شینیل چیگنیوه سالمیش نه صلابت له دوروبسان ،
باخاراق اورپه گی آغ شانلی سهنده ،
اوره گی قانلی سهنده،
قیزاریرسان بگ عاشیق تک ؛ سارالیر گاهدا یاناغین،
اولمیا سیر ائدیسن آغ ساچ آنانی ،
اود توتوب قلبی یانانی،
او آنا - شانلی " سهند "- آختاریری صونسوز اوفوقده؛
هر "بولود" دان آلیر اوز شاعیرینین[17] گونده سوراغین ،
تزه لیر قلبیده داغین .
.jpg)
***
تبریزین همتی تک آی اوجا باش ائینالی داغیم!
داها بویلان دی گوره ک
گورسه نیر " حیدربابا " نین غصه لی سازی ؟
آیدین اولموش می اوره کده بوغولان راز و نیازی ؟
نه دئمیشدیر، نه دئییر او
" باشی طوفانلی سهنده"؟
" ده لی جئیرانلی سهنده "؟
سویله بیر : شاعر آدی له " داها آرتیق اوجالیرسان "؟
"او دماوند داغیندان باج آلیرسان"؟
"شئر الیندن تاج آلیرسان "؟[18]
سویله آی ائل داغی ، آی ائل دایاغی ، ائینالی داغیم !
او گوزو یاشلی " بولود"
تحفه وئریر کووشنه ، کنده ؟
یئنه ده سپمه ده دیر میرواری گوزدن
شن باهارین گلینی
کنده گلنده؟
اوبالی[19] توک پاپاغی [20] یانقیلیجی قویموش او شاعر
باشینی دیک توتور حیدر بابا تاجی اگیلنده ؟[21]
قوور اصلان سایاقی
تولکو گوره نده ؟
اوبایا قورد تپیلنده ؟
گور دئییر ایندی ده: من شانلی" سهندم" ؟[22]
یئنه سئومک دی ، سئویلمک دی سوزو[23]
دیلده دیلک ده؟
سونمه ین[24] عشق اودو دور یانقیلاری داغلی اوره کده؟
گور دئییر من بو گوزه ل ائللره بندم؟
***
ائینالی ! قوی داها جینگیده یه ، شاعیر لریوین اودلو سلامی !
جینلاماندا [25] او" بولود [26]" قوی ائشیده عکس صدامی:
سن دئدین بوی[27] بیزه قورقود بابادان " سازلی سوز" ایله،
نه اوزاقلاردا قالان اولدوزو سئچدین؟!
سن دولاشدین آ" بولود "! ائل - اوبایا یاشلی گوز ایله ،
یاغاراق، تارلالاری، کووشنی کئچدین.
ایلدیریمدان نه اوزاقلار قاییریب ، تولادین الده
نه قارانلیقلاری بیچیدین؟!
نه اوجا سس له، گورولتویله باغیردین ،
هامی نی حقه چاغیردین.
قوی او سس، داغ - دره ده سسله نه ره ک هر یئره گئتسین،
حاق سسی قوی اوجالیب یئر کوره سیندن گویه یئتسین،
دده قورقودسازی دیر توزلو سازیم ، کور بونو گورسون!
حق سئوه نلر بویو دور بو سوزوموز ، کارلار ائشیتسین!
***
آی گوزه ل ائینالی آی دردلریمین اورتاغی [28] داغیم !
گوروم" حیدر بابا " نی باشی اوجا قاف کیمی قالسین،
اودلو" حاللاج " سسی – بو ائل نفه سی - عرشه اوجالسین،
گورمه ییم" سونمز" ی [29]" من سیز مه ده " [30]بیر ده سوزالسین
گورمه ییم حق "هارای"ی[31] ، اود " آلاو" ی[32] بیرده قارالسین
قوی او یاسلی " ساوالان "[33] قیشدا سازاق سازینی آلسین،
اودلو سوزلر قولونو شاختا سازین بوینونا سالسین،
باساراق سینه سینه ائل سازین عاشیق کیمی چالسین،
قلبی نین آغریسی قویسون،
کده ری بلکه آزالسین،
جوشدور اوشانلی "سهند" ین "بولود" ون
تاکی قیزیشسین ،
یاراسی بلکه ساغالسین،
"سازینین سوز " کیتابیندان یئنی بیر صفحه آچیلسین ،
گئجه لر ظلمتلی گئتسین ،
شن گونش نورو ساچیلسین،
" بولود" ون گوزلری یاشلا یئنه دولسون،
" قول – بویون اولماق ایله ایستی گونشله "[34]
تزه دن بیر ده دوغولسون ،
یئنی دن اوز " آتا سیندان –دده قورقود دان – آد آلسین ".[35]
توک پاپاق باشدا ، باشی عرشه دایانسین،
ائلدن الهام آلاراق ، قوی داها دا باشی اوجالسین.
گله جک لر اوفوقون سئیر ائله ین شاعیر ، او قارتال
قوی نسیل لرله پر آچسین،
ابدیت له یاناشسین ، ان اوجا ذیروه یه چاتسین ،
خیالیندان اولومو – ایتگینی آتسین،
باخاراق ائل -اوبایا تاریخی آنسین.[36]
داها حاقلی اولاراق سونمه گی دانسین ،[37]
داغا دوندوکده ، صلابت له دایانسین
بولود اولدوقدا بوتون میرواری توکسون
هاوالانسین
***
اوزون ایللر بویی آی سیرداشیم ، آی آرخاداشیم ائینالی داغیم !
شن حیاتدان گتیریبسن بو گوزل ائللره سوغات
یارالی قلبیوی ، هئچ آچمامیسان کیمسه یه ، هیئهات !
وورغونام من سازیوا اوندا عجب زخمه لرین وار ،
بو ائل عشقینده نه" عاشیق" کمی خوش نغمه لریم وار !
ائللرین گوردوگو ایشده یا توتوب گئتدیگی یولدا
چوخ یاخیندان نظرین وار،
ائل ایشنیدن ، امگیندن، قول گوجوندن ، بیله گیندن ،
نه درین دن خبرین وار
سویله بو شانلی ائلیندن،
تاریخین چنلی بئلیندن ،
بو بویوک ائللر اوچون قلب ده آئینه لرین وار
توپلاییب تجربه تاریخ بویو گنجینه لرین وار
***
بورادا " ائینالی؛ ائل داغی" شعرینین بیرینجی حیصه سی سونا چاتیر.ائینالی بو ائل عاشیقی" گله جک حیصه ده شانلی ائلده ن ؛ چنلی بئل دن ، آتالار دان – بابالاردان ؛ کئچه جکدن ، گله جکدن داها آرتیق بوی بویلایا سوی سوی له جکدیر!
- [1] ائینالی : تبریزین شمالیندا ان یاخین و اوجا داغ.
- [2] بایاتی : ائل – اوبادا گئنیش حالادا یاییلمیش و همیشه لیک اولاراق ترنم ائدیلن ان سئویملی عاشیق شعری . بو شعر ده ، عشق ، محبت ، وطن سئوگیسی ، خلق یاشاییشی ، دنیا گوروشو اساس موضوع لاری تشکیل ائدیر ! حقیقت ده ایسه بو طبیعی و اجتماعی مضمونلارلا دورد مصراعلی (یئددی ) هجالی لیریک شعرلر ، عاشیق لارین ساز سوزلری ، ائللرین نورک چیرپینتیلاری دیرلر !
- [3] قوشما: شفاهی عاشیق شعرینین ان آخیجی و گوزه ل نوعی دیر، آزی اوچ بند و چوخو یئددی بند دن عبارت بو شعرین هر بندین ده دورد مطراع و هر مصراع دا اون بیر هجا واردیر .قوشمالار موضوع اعتباری له گوزه للمه ، قوچاقلاما آغیت ( آغی ) ساییلابیلر لر.داهی صنعتکار " واقف" طرفیندن مهم ساییلمیش و ائل ادبیاتیندا ان گئنیش یئر توتموش بو عاشیق شعری ، اقتدارلری شاعرلرین اثرلرینده ، ائلین ان درین تاثیرلی سئویملی اوره ک سوزونه چئویریلمیشدیر!
- [4] گرایلی :عشق ، حسرت ، طبیعت ، گوزه للیکلرین ترنمی ، بو عاشیق شعری، قوشمایا چوخ بنزه دیر، بو شعرده قافیه لر و ردیف لرقوشما کیمی دیرلرو اوچ، بئش ، یا یئددی بند دنتشکیل اولور. آمما بورادا هر مصراع سگگیز هجالی دیر.
- [5] کهلیک بولاغی :ائینالی داغیندا بیر کیچیک بولاغ آدی دیر
- [6] " ساری ، سونبوللره زولف ایچره اوراغلار داراق اولدو " سهندیم " شهریاردان
- [7] گویون گوزو آغلاماسا یئرین اوزو گولنمز " ائل فولکلور خزینه سیندن
- [8] ائل ایله سورونورسن " پالازا بورون ، ائل ایله سورون"
- [9] باغ – باغ آچیلماق : چوخ سئوینمک – حظ ائتمک
- [10] ایونمک (اونمک ) ، فخر ائتمک ی دیر.
- [11] ارک قالاسی تبریز شهرینین وسطینده یئرلشمیش عظمتلی تاریخی بنا
- [12] "ساغ یئری قولتوق آلتیندادیر" ائل ظرب المثل لریندن
- [13] اوجاق : مرکز ، کانون ، اجاق
- [12] دندانه هرقصری پندی دهدت نو نو "خاقانی
- [15] دایانیق : متانت ، وقار ، استقامت
- [16] یئنیلمک ، مغلوب اولماق ، شکست تاپماق
- [17] سهندین شاعیر اوغلو ، بولود قارا چورلو (سهند)
- [18] "سهندیم "شهریاردان . شهریار " تبریزین شاهچراغی" عنوانلی شعرینده ، شاعیر" سهند" و "سهندیم " باره ده دئمیشدیر: هم "سهندیه"سهندین داغین ائتدی باش اوجا هم من اوز قارداشیمین حقینی ایفا ائله دیم (شهریار)
- [19] شاهلا رعیتین صحبتی توتماز من بیر اوبا لییام ، او بیر شهریار (سهند)
- [20] باخ نه حورمت وار اونون اوز دئمیشی توک پاپاغیندا شهریارین تاجی ایمیش باشی دورموش قاباغیندا " سهندیم " شهریاردان
- [21] نه حورمت وار اونون اوز دئمیشی توک پاپاغیندا شهریارین تاجی ایمیش باشی دورموش قاباغیندا " سهندیم " شهریاردان
- [22]آخ من ده سهندم باشیم اوجادیر ایچیمده سونمه ین عشق آتشی وار ( سهند)
- [23] کسک دونیا میزدان کینه نین کوکون عشقدن یئنی بیر قورولوش قوراق (سهند)
- [24] سونزعشقیمیزدن بیر پیوند سالاق / ائلینشاختا وورموش گول بوداغینا (سهند)
- [25] جینلاما ، طنین ، جینگیلتی
- [26] بولود قاراچورلو ( سهند)
- [27] بوی: دستان ، حماسی دستان، قهرمانلیق دستانی
[28] درد اورتاغی: غصه شریکی ، درد شریکی ، همدرد.
[29] اقتدارلی معاصر شاعیرلریمیز دن ( خرواردان بیراوووج نمونه گوتورمک کیمی )بیرنئچه سینین آدینا ( شعرده تخلصنه ) اشاره دیر
[30] شاعیرین گوزه ل " من سیزله میشم " عنوانلی شعرینه اشاره دیر
[31] اقتدارلی معاصر شاعیرلریمیز دن ( خرواردان بیراوووج نمونه گوتورمک کیمی )بیرنئچه سینین آدینا ( شعرده تخلصنه ) اشاره دیر
[32] اقتدارلی معاصر شاعیرلریمیز دن ( خرواردان بیراوووج نمونه گوتورمک کیمی )بیرنئچه سینین آدینا ( شعرده تخلصنه ) اشاره دیر
[33] اقتدارلی معاصر شاعیرلریمیز دن ( خرواردان بیراوووج نمونه گوتورمک کیمی )بیرنئچه سینین آدینا ( شعرده تخلصنه ) اشاره دیر
[34] " ایستی "گونش ایلن قول - بویون اولاق ، قیزیناق ترله یک ، بولودا دونک (سهند)
[35] دده قورقوددان آد آلماق : " دده قورقورد ائلین آغ ساققالی و باش بیله نی دیر ؛ او قهرمانلارا آد و ائللره او گود وئریر ." هیئت ( دکترجواد ) وارلیق مجله سی ، تهران ، صایی 1 اردیبهشت 1358 ، 23– اونجو صحیفه
[36] آنماق : یاد ائتمک ، خاطیر لاماق ، یادا سالماق
[37] کیم دئییر اولومدور جانیندان کئچمک
بو اولومدن دوغورباشقا بیر حیات،
انسان اوز جانیندان کئچمه سه دئمک
ابدی حیاتا چارتارمی ؟ هیهات ! ( سهند)
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت