خبر های ویژه
22 دی 1400
چرا ازبکستان از "زمستان قزاق" نمی ترسد؟
ازبکستان
مقامات در پرجمعیت ترین کشور آسیای مرکزی از ناآرامی در سراسر مرزهای خود به وحشت افتاده اند. در آغاز سال 2022، قزاقستان با ثبات، مرفه و مستقل ظاهر شد. در عرض یک هفته، بزرگترین شهر آن در آتش سوخت، رئیس امنیتی آن در زندان بود، و نیروهای روسی قدرت رئیس جمهور را تضمین کردند. همه اینها برای دیگر رهبران مستبد آسیای مرکزی یک کابوس است. اما آیا آنها با خطرات مشابهی روبرو هستند؟ همسایگان قزاقستان بسیاری از ویژگی‌های مشابهی را دارند که جرقه اعتراضات مسالمت‌آمیزی را در منطقه مانگیستاو در 2 ژانویه به دلیل قیمت سوخت و عدم مشارکت سیاسی آغاز کرد: رشد نابرابری اقتصادی، انتخابات ساختگی، و فساد. مجموعه ای از آسیب های اجتماعی دیگر - جمعیت جوان بزرگ، بیکاری و تورم سرسام آور - را در این ترکیب بیاندازید و به نظر می رسد که هرج و مرج این کشورها را نیز در بر گیرد.
تبریز امروز:
توکایف ماه گذشته میزبان شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان بود
مقامات در پرجمعیت ترین کشور آسیای مرکزی از ناآرامی در سراسر مرزهای خود به وحشت افتاده اند. در آغاز سال 2022، قزاقستان با ثبات، مرفه و مستقل ظاهر شد. در عرض یک هفته، بزرگترین شهر آن در آتش سوخت، رئیس امنیتی آن در زندان بود، و نیروهای روسی قدرت رئیس جمهور را تضمین کردند.
همه اینها برای دیگر رهبران مستبد آسیای مرکزی یک کابوس است. اما آیا آنها با خطرات مشابهی روبرو هستند؟
همسایگان قزاقستان بسیاری از ویژگی‌های مشابهی را دارند که جرقه اعتراضات مسالمت‌آمیزی را در منطقه مانگیستاو در 2 ژانویه به دلیل قیمت سوخت و عدم مشارکت سیاسی آغاز کرد: رشد نابرابری اقتصادی، انتخابات ساختگی، و فساد. مجموعه ای از آسیب های اجتماعی دیگر - جمعیت جوان بزرگ، بیکاری و تورم سرسام آور - را در این ترکیب بیاندازید و به نظر می رسد که هرج و مرج این کشورها را نیز در بر گیرد.
با این حال، نگاهی دقیق تر نشان می دهد که تفاوت های قابل توجهی بین قزاقستان و همسایگانش وجود دارد.
یکی در جانشینی سیاسی و مشروعیت نخبگان حاکم نهفته است. ریشه‌های آشفتگی قزاقستان در ترتیبات تقسیم قدرت در سال 2019 بود که در آن نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور، پس از تقریبا 30 سال کناره‌گیری کرد تا قدرت اسمی را به شاگرد خود، قاسم-ژومارت توکایف، و در عین حال کنترل نیروهای امنیتی را حفظ کند. این گذار که در ابتدا به عنوان الگویی برای یک تغییر استبدادی پایدار مورد ستایش قرار گرفت، مراکز متعددی از قدرت را ایجاد کرد و ظرفیت دولت مرکزی را برای واکنش مؤثر به اغتشاشات عمومی فلج کرد.
یکی از مشاوران سابق کابینه وزیران ازبکستان گفت: "این چه نوع انتقال سیاسی است وقتی رئیس جمهور مسئول ارتش و نیروهای امنیتی نیست؟ این یک شوخی است."
برخی از ناظران سیاسی قزاقستان موافقند: دولت توکایف که مشغول مبارزه برای قدرت و منابع بودند، خانواده نظربایف و وفاداران نظربایف در دولت برنامه های مخالفی را دنبال کردند و خشم رو به افزایش مردم را از دست دادند.
مشاور سابق کابینه ازبکستان که خواست نامش فاش نشود، اذعان می کند که درگیری های درونی نخبگان در تاشکند وجود دارد، اما او خاطرنشان می کند که از زمان به قدرت رسیدن پس از مرگ اسلام کریم اف در سال 2016، رئیس جمهور شوکت میرضیایف تمام قدرت سیاسی، امنیتی و اقتصادی را در دستان خودش متمرکز کرده است.
تفاوت دوم مربوط به اقتصاد، یعنی توزیع و مدیریت ثروت و منابع است. مانند قزاقستان، بسیاری از ثروت در هر یک از جمهوری های آسیای مرکزی در دستان صاحبان قدرت کوچک نزدیک به خانواده رئیس جمهور متمرکز شده است. در قزاقستان، این امر به اعتراض ساکنان ناامید و فقیر از مناطق دورافتاده دامن زد. ازبکستان قطعاً نابرابری دارد، اما کمتر آشکار است، در حالی که دولت همچنان به حفظ شبکه ایمنی و کنترل قیمت به سبک شوروی ادامه می دهد. داده‌های وزارت اقتصاد نشان میدهد که هزینه‌های اجتماعی دولت - از جمله آموزش و مراقبت‌های بهداشتی - در سال‌های اخیر از نرخ 2 درصد در سال 2015 به 36 درصد تا سال 2020 افزایش یافته است.
در زمان نظربایف، دولت قزاقستان بخش عمده ای از اقتصاد را خصوصی کرد و کنترل بر درامدهای پرسود نفت و گاز را به سرمایه گذاران خصوصی که آنها را از لندن و نیویورک اداره می کردند، واگذار کرد. بنابراین هنگامی که یارانه LPG، که بسیاری از رانندگان در غرب قزاقستان از آن استفاده می کنند، در 1 ژانویه به پایان رسید و قیمت در پمپ ها دو برابر شد، بسیاری احساس کردند که مقامات از آنها صرفا برای غنی سازی صاحبان قدرت دور دست گرفته اند.
در ازبکستان، مقام سابق کابینه گفت که دولت به برخی از شرکت های خصوصی اجازه نمی دهد تا قیمت کالاهای اساسی مانند نفت و گاز را تعیین کنند. او گفت: «این منجر به هرج و مرج خواهد شد.
همچنین کمک می کند که بسیاری از مشکل سازان بالقوه ازبک، تاجیک و ترکمن - مردان جوان و بیکار - مجبور به ترک کشور شده و به عنوان مهاجر کارگری در روسیه و جاهای دیگر کار کنند.
سومین تفاوت کلیدی، کنترل اجتماعی است. ازبکستان، مانند تاجیکستان و ترکمنستان، به شدت تحت نفوذ سرویس های امنیتی دولتی است. شبکه های متراکمی از عوامل و مخبران آنها در همه سطوح جامعه از محله (محله) گرفته تا شرکت های دولتی فعالیت می کنند. از قضا، به دلیل آزادسازی نسبی سیاسی و اقتصادی در قزاقستان و قرقیزستان، این کشورها کمتر از خبرچین ها اشباع شده اند. با توجه به طغیان های توکایف در کمیته امنیت ملی به دلیل ناکامی در جلوگیری از ناآرامی ها، به نظر می رسد که او دامنه نفوذ سرویس های امنیتی را گسترش دهد.
میراث سختگیری دولت در ازبکستان در برابر اعتراضات مسالمت آمیز خاطرات قیام 2005 اندیجا نیز نقش دارد.
- که در آن صدها معترض توسط ارتش ازبکستان کشته شدند - به عنوان یک عامل بازدارنده برای معترضان احتمالی عمل می کند.
با این حال، تاشکند با وجود تمام اعتماد به نفس خود در مورد توانایی خود در مدیریت ناآرامی ها، آشکارا از رویدادهای همسایه غول پیکر خود ناراحت است. در حال حاضر نشانه هایی وجود دارد که دولت اصلاحات برنامه ریزی شده بازار را برای قیمت های آب و برق لغو می کند و در عین حال صادرات گاز و برق را نیز پایان می دهد تا نیازهای مصرف کنندگان داخلی را در فصل خاموشی بهتر برآورده کند. همچنین به عضله اقتدارگرای قدیمی متکی است و به وبلاگ نویسان و روزنامه نگاران هشدار می دهد که در مورد ناآرامی ها در قزاقستان بحث نکنند.
شیطانی که میشناسی
در پی ناآرامی های قزاقستان، رهبران ازبکستان با یک معضل روبرو هستند. روسیه بار دیگر از تاشکند برای پیوستن به سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) - که نیروهای حافظ صلح عمدتا روسی را به درخواست توکایف فرستاد - برای حفظ ثبات فشار می آورد. دولت های غربی اصرار دارند که تا زمانی که سیاست و اقتصاد خود را آزاد نکنند، همچنان با نزاع های اجتماعی مواجه خواهند شد.
گفتگو با مقامات دولتی در تاشکند نشان می دهد که آنها به هیچ کدام گوش نمی دهند. آنها می گویند که منطقه هنوز برای دموکراسی به سبک غربی آماده نیست. اصلاحات سیاسی مستلزم گشودن اقتصاد و سیاست به روی تازه واردان است، چشم اندازی که صاحبان قدرت فعلی حاضر به پذیرش آن نیستند. میرضیایف بیشتر تلاش خود را برای خصوصی سازی انجام داده است، اما این تا حد زیادی روابط عمومی برای تقویت وجهه او به عنوان یک اصلاح طلب است. اکنون حتی بیشتر کند خواهد شد.
دولت های ازبکستان و ترکمنستان که از تصمیم توکایف برای دعوت از سازمان پیمان امنیت جمعی ناراضی بودند، به این زودی ها به آن ملحق نخواهند شد. اما همانطور که یک تحلیلگر مستقر در دوشنبه به طور خصوصی استدلال می کند، اگر اوضاع واقعاً بد شود، آنها ترجیح می دهند روح خود را بفروشند تا اینکه از قدرت معلق و به زندان بیفتند.
سوال بزرگ در آسیای مرکزی، حداقل برای آینده قابل پیش بینی، این است که آیا توکایف می تواند استقلال خود را از مسکو اعمال کند یا خیر.
فرخد تولیپوف، تحلیلگر ازبکستانی، در مورد دخالت سازمان پیمان امنیت جمعی در قزاقستان گفت: "اگر پس از همه اینها، دیپلماسی چندجانبه قزاقستان به یک سیاست خارجی واحد با محوریت روسیه تبدیل شود، این یک خطر است - نه برای ازبکستان، بلکه برای روند ادغام. در آسیای مرکزی قزاقستان از ادغام در منطقه خود حذف خواهد شد."
علیشیر خمیدوف نویسنده ای ساکن بیشکک
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت