23 مرداد 1399
صنعت فرش را می توان به دو بخش، فرش ماشینی و فرش دستبافت تقسیم کرد. فرش ماشینی سرمایه محور بوده و تولیدش مبتنی بر فن و ابزارآلات حوزه نساجی می باشد. اما تولید فرش دستبافت، بر نیروی کار و میراث هنری و تاریخی کشورها تکیه دارد. البته فرش هایی نیز وجود دارند که کاملاً در زمره این دو گروه قرار نمی گیرند. درواقع، این نوع فرش ها اصطلاحاً نیمه دستبافت یا نیمه ماشینی محسوب می شوند و غالباً بر روی سطوحی که نقوش آن از قبل بافته شده، تولید می گردند. با این حال، فهم مختصات بازار جهانی فرش و جایگاه کشورها در آن، مستلزم این تمییز و تقسیم بندی است. لذا در ادامه به بررسی جایگاه جهانی ترکیه در دو حوزه فرش ماشینی و فرش دستبافت می پردازیم.
تبریز امروز:
صنعت فرش را می توان به دو بخش، فرش ماشینی و فرش دستبافت تقسیم کرد. فرش ماشینی سرمایه محور بوده و تولیدش مبتنی بر فن و ابزارآلات حوزه نساجی می باشد. اما تولید فرش دستبافت، بر نیروی کار و میراث هنری و تاریخی کشورها تکیه دارد. البته فرش هایی نیز وجود دارند که کاملاً در زمره این دو گروه قرار نمی گیرند. درواقع، این نوع فرش ها اصطلاحاً نیمه دستبافت یا نیمه ماشینی محسوب می شوند و غالباً بر روی سطوحی که نقوش آن از قبل بافته شده، تولید می گردند. با این حال، فهم مختصات بازار جهانی فرش و جایگاه کشورها در آن، مستلزم این تمییز و تقسیم بندی است. لذا در ادامه به بررسی جایگاه جهانی ترکیه در دو حوزه فرش ماشینی و فرش دستبافت می پردازیم.
1) فرش ماشینی
تولید فرش ماشینی در ترکیه، اکثراً در استان های قاضی آنتپ، استانبول، اوشاک، بورسا و کایسری متمرکز می باشد. کشور ترکیه از صادرکنندگان عمده فرش ماشینی در جهان به شمار می رود. البته این به معنای نبود و فقدان واردات نیست. میزان صادرات این محصول در ترکیه از سال 2011 تا 2014، روند صعودی داشته است اما در سال های 2015 تا 2017، این روند نزولی گردید. نهایتاً با رشد نسبی صادرات فرش ماشینی در سال 2018، میزان آن در سال 2019، به رقم 2.1 میلیارد (دو و یک دهم میلیارد) دلار رسید.
آمریکا، عربستان سعودی، آلمان، عراق، لیبی، مصر، امارات، ایران، انگلستان و رژیم صهیونیستی، ده مقصد نخست صادرات فرش ماشینی برای ترکیه به شمار می روند که 86 درصد از حجم صادرات این محصول را تشکیل داده اند. ترکیه در سال 2019، 614 میلیون دلار، فرش ماشینی به آمریکا صادر کرده است درواقع، این کشور با سهم 28.9 درصدی از کل صادرات، مهمترین مقصد صادراتی فرش های ماشینی تولید شده در ترکیه، می باشد و کشورهای عربستان سعودی (14.9 درصد)، آلمان (5.4 درصد) و عراق (4.5 درصد) در رتبه های بعدی قرار دارند. کشورمان، جمهوری اسلامی ایران، با اختصاص 2.1 درصد از کل صادرات این محصول، در رتبه هشتم مقاصد صادراتی ترکیه در سال 2019، قرار گرفته است. بیشترین افزایش صادرات در مقایسه سال 2019 با سال قبلی (2018) به مقصد لیبی بوده است. جزئیات بیشتر در جدول ذیل به نمایش گذاشته شده است:
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
آمریکا |
525.036.163 |
614.600.912 |
17.1 % |
28.9 % |
عربستان سعودی |
238.135.677 |
317.688.053 |
33.4 % |
14.9 % |
آلمان |
91.957.869 |
115.316.903 |
25.4 % |
5.4 % |
عراق |
122.942.605 |
95.421.920 |
22.4 - % |
4.5 % |
لیبی |
48.610.540 |
84.423.812 |
73.7 % |
4% |
مصر |
61.874.861 |
73.070.304 |
18.1 % |
3.4 % |
امارات |
72.309.940 |
63.811.832 |
11.8 - % |
3 % |
ایران |
39.597.213 |
45.076.583 |
13.8 % |
2.1 % |
انگلستان |
41.403.344 |
44.755.906 |
8.1 % |
2.1 % |
رژیم صهیونیستی |
29.339.664 |
30.729.820 |
4.7 % |
1.4 % |
کویت |
25.226.307 |
27.813.985 |
10.3 % |
1.3 % |
لهستان |
23.172.472 |
26.334.055 |
13.6 % |
1.2 % |
قزاقستان |
22.656.313 |
25.983.299 |
14.7 % |
1.2 % |
کانادا |
21.610.351 |
24.907.942 |
15.3 % |
1.2 % |
رومانی |
22.947.397 |
24.501.877 |
6.8 % |
1.2 % |
سایر کشورها |
526.699.782 |
515.061.767 |
2.2 - % |
24.2 % |
مجموع کل |
1.913.520.462 |
2.129.498.970 |
11.3 % |
100 % |
آمار واردات فرش ماشینی ترکیه، نوسانی بوده است. اما به طور کلی میزان واردات این محصول روند کاهشی داشته است. رقم تخصیص داده شده برای واردات فرش های ماشینی از 31 میلیارد دلار در سال 2011 به 18 میلیارد دلار در سال 2019، کاهش داشته است.
سال ها |
ارزش (به دلار) |
تغییرات |
2011 |
31.287.048 |
- |
2012 |
26.584.933 |
15 - % |
2013 |
33.986.575 |
27.8 % |
2014 |
29.520.724 |
13.1 - % |
2015 |
27.939.409 |
5.4 - % |
2016 |
23.890.132 |
14.5 - % |
2017 |
22.041.003 |
7.7 - % |
2018 |
19.275.116 |
12.5 - % |
2019 |
18.432.542 |
4.4 - % |
ترکیه در سال 2019، بیش از 41 درصد از فرش های ماشینی وارداتی خود را از کشورهای بلغارستان و هندوستان خریداری کرده است. ایران با اختصاص، 4 درصد از کل واردات فرش ماشینی ترکیه، در رتبه نهم قرار گرفته است.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
بلغارستان |
1.992.628 |
4.982.600 |
150,1% |
27,0% |
هندوستان |
4.039.288 |
2.704.053 |
-33,1% |
14,7% |
ایتالیا |
1.752.354 |
1.298.421 |
-25,9% |
7,0% |
آلمان |
1.263.955 |
1.294.822 |
2,4% |
7,0% |
هلند |
1.193.266 |
1.020.566 |
-14,5% |
5,5% |
چین |
1.488.390 |
930.671 |
-37,5% |
5,0% |
بلژیک |
1.591.647 |
900.432 |
-43,4% |
4,9% |
مصر |
1.481.320 |
828.790 |
-44,1% |
4,5% |
ایران |
427.825 |
731.325 |
70,9% |
4,0% |
منطقه آزاد بورسا |
714.283 |
629.774 |
-11,8% |
3,4% |
آمریکا |
597.667 |
616.667 |
3,2% |
3,3% |
انگلستان |
566.468 |
526.135 |
-7,1% |
2,9% |
پاکستان |
- |
330.036 |
100,0% |
1,8% |
ایرلند |
41.489 |
242.888 |
485,4% |
1,3% |
اسپانیا |
163.004 |
217.158 |
33,2% |
1,2% |
سایر کشورها |
1.961.532 |
1.178.204 |
-39,9% |
6,4% |
مجموع کل |
19.275.116 |
18.432.542 |
-4,4% |
100,0% |
در سال 2019، در سطح جهانی، آمریکا با 25.8 درصد، بزرگترین وارد کننده فرش ماشینی بوده است. کشورهای آلمان، ژاپن، انگلستان و عربستان سعودی در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. این 5 کشور، 46 درصد از کل واردات جهانی این محصول را به خود اختصاص داده اند. ترکیه، 52 امین وارد کننده فرش ماشینی در سطح جهانی به شمار می رود.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
آمریکا |
1.742.209 |
1.761.606 |
1,1% |
25,8% |
آلمان |
492.634 |
480.250 |
-2,5% |
7,0% |
ژاپن |
328.415 |
310.656 |
-5,4% |
4,5% |
انگلستان |
312.231 |
309.143 |
-1,0% |
4,5% |
عربستان سعودی |
246.145 |
300.940 |
22,3% |
4,4% |
فرانسه |
271.604 |
255.931 |
-5,8% |
3,7% |
کانادا |
170.085 |
181.599 |
6,8% |
2,7% |
هلند |
148.222 |
171.215 |
15,5% |
2,5% |
عراق |
316.760 |
158.271 |
-50,0% |
2,3% |
امارات |
125.854 |
134.490 |
6,9% |
2,0% |
ترکیه (52 ام) |
19.275 |
18.431 |
-4,4% |
0,3% |
مجموع 10 کشور نخست |
4.154.159 |
4.064.101 |
-2,2% |
59,4% |
سایر کشورها |
2.696.168 |
2.774.283 |
2,9% |
40,6% |
مجموع کل |
6.850.327 |
6.838.384 |
-0,2% |
100,0% |
ترکیه در صادرات جهانی، برخلاف واردات این محصول، با 28.8 درصد، در رتبه نخست قرار دارد و کشورهای چین، هندوستان، بلژیک و هلند در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
ترکیه |
1.913.569 |
2.129.580 |
11,3% |
28,8% |
چین |
1.390.969 |
1.464.350 |
5,3% |
19,8% |
هندوستان |
840.781 |
834.043 |
-0,8% |
11,3% |
بلژیک |
662.681 |
625.230 |
-5,7% |
8,5% |
هلند |
285.560 |
296.715 |
3,9% |
4,0% |
آلمان |
227.979 |
216.278 |
-5,1% |
2,9% |
مصر |
27.755 |
209.773 |
655,8% |
2,8% |
آمریکا |
190.724 |
193.882 |
1,7% |
2,6% |
انگلستان |
145.484 |
140.510 |
-3,4% |
1,9% |
لهستان |
111.859 |
108.694 |
-2,8% |
1,5% |
مجموع 10 کشور نخست |
5.797.361 |
6.219.055 |
7,3% |
84,2% |
سایر کشورها |
1.673.152 |
1.163.232 |
-30,5% |
15,8% |
مجموع کل |
7.470.513 |
7.382.287 |
-1,2% |
100,0% |
2) فرش دستبافت
در تولید فرش دستبافت، کشورهای هندوستان، پاکستان، ایران، نپال و ترکیه پیشرو هستند. صادرات فرش دستبافت ترکیه، برخلاف فرش ماشینی، روند نزولی داشته است. به صورتی که در حد فاصل سال های 2018-2011، بیش از 70 درصد کاهش داشته است. در واقع، ارزش صادرات آن از 175 میلیون دلار به 51 میلیون دلار افت را تجربه نموده است. البته این روند منفی در سال 2019 متوقف شده و با رشد 8 درصدی میزان آن نسبت به سال قبلی، بالغ بر 55 میلیون دلار گردیده است.
سال ها |
ارزش (به دلار) |
تغییرات |
2011 |
175.532.255 |
- |
2012 |
139.082.356 |
-20,8% |
2013 |
132.290.678 |
-4,9% |
2014 |
128.388.994 |
-2,9% |
2015 |
85.457.811 |
-33,4% |
2016 |
59.074.627 |
-30,9% |
2017 |
56.289.638 |
-4,7% |
2018 |
51.125.503 |
-9,2% |
2019 |
55.402.467 |
8,4% |
کشورهای ژاپن (30.3 درصد)، آمریکا (27.2درصد)، آلمان (3.8 درصد) و ایتالیا (3.8 درصد) مهمترین مقاصد صادراتی فرش دستبافت ترکیه در سال 2019 بوده اند.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
ژاپن |
4.936.563 |
16.789.588 |
240,1% |
30,3% |
آمریکا |
20.585.939 |
15.082.583 |
-26,7% |
27,2% |
آلمان |
2.466.123 |
2.122.707 |
-13,9% |
3,8% |
ایتالیا |
1.694.832 |
2.091.976 |
23,4% |
3,8% |
جمهوری چک |
1.257.078 |
2.075.169 |
65,1% |
3,7% |
سوئیس |
1.447.465 |
1.840.550 |
27,2% |
3,3% |
رژیم صهیونیستی |
696.640 |
961.878 |
38,1% |
1,7% |
فرانسه |
1.039.375 |
887.862 |
-14,6% |
1,6% |
لیبی |
236.090 |
827.372 |
250,4% |
1,5% |
هلند |
1.233.133 |
771.553 |
-37,4% |
1,4% |
اسپانیا |
323.222 |
742.124 |
129,6% |
1,3% |
عراق |
429.288 |
709.684 |
65,3% |
1,3% |
امارات |
749.271 |
610.807 |
-18,5% |
1,1% |
عربستان سعودی |
376.748 |
542.764 |
44,1% |
1,0% |
انگلستان |
690.531 |
511.281 |
-26,0% |
0,9% |
سایر کشورها |
12.963.205 |
8.834.569 |
-31,8% |
15,9% |
مجموع کل |
51.125.503 |
55.402.467 |
8,4% |
100,0% |
میزان واردات فرش دستبافت ترکیه نیز در حد فاصل سال های 2018-2011، روند نزولی سیر کرده است. درواقع، ارزش واردات این محصول از 114 میلیون دلار به حدود 5.7 میلیون دلار تقلیل یافته است. اما در سال 2019، میزان واردات این محصول نسبت به سال قبلی بیش از 31 درصد رشد را نشان می دهد و رقم آن بالغ بر 7.5 میلیون دلار گردیده است.
سال ها |
ارزش (به دلار) |
تغییرات |
2011 |
114.357.541 |
- |
2012 |
107.982.425 |
-5,6% |
2013 |
104.724.836 |
-3,0% |
2014 |
99.312.723 |
-5,2% |
2015 |
31.821.780 |
-68,0% |
2016 |
10.018.588 |
-68,5% |
2017 |
5.938.940 |
-40,7% |
2018 |
5.745.645 |
-3,3% |
2019 |
7.566.620 |
31,7% |
ترکیه، بیشترین حجم فرش های دستبافت (حدود 80 درصد) را به ترتیب از کشورهای هندوستان (27.3 درصد)، امارات (24.9 درصد) و پاکستان (20.7 درصد) تأمین نموده است. کشورمان، جمهوری اسلامی ایران، پس از چین (8.7 درصد)، افغانستان (5.4 درصد)، و ویتنام (2 درصد) با تخصیص 1.7 درصد از کل واردات ترکیه، در رتبه هفتم قرار گرفته است.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
هندوستان |
2.330.053 |
2.068.200 |
-11,2% |
27,3% |
امارات |
- |
1.884.901 |
100,0% |
24,9 |
پاکستان |
1.376.560 |
1.568.481 |
13,9% |
20,7 |
چین |
905.668 |
659.037 |
-27,2% |
8,7% |
افغانستان |
378.499 |
406.215 |
7,3% |
5,4% |
ویتنام |
5.188 |
148.189 |
2756,4% |
2,0% |
ایران |
38.902 |
126.776 |
225,9% |
1,7% |
ازبکستان |
88.362 |
95.804 |
8,4% |
1,3% |
مولداوی |
142.728 |
92.513 |
-35,2% |
1,2% |
بنگلادش |
89.853 |
89.824 |
0,0% |
1,2% |
ایتالیا |
15.715 |
89.657 |
470,5% |
1,2% |
آمریکاآ |
1.391 |
84.863 |
6000,9% |
1,1% |
انگلستان |
28.254 |
57.257 |
102,7% |
0,8% |
آلمان |
489 |
43.272 |
8749,1% |
0,6% |
فرانسه |
102.295 |
40.951 |
-60,0% |
0,5% |
سایر کشورها |
241.688 |
110.680 |
-54,2% |
1,5% |
مجموع کل |
5.745.645 |
7.566.620 |
31,7% |
100,0% |
در سطح جهانی، از میزان تقاضا برای فرش دستبافت کاسته شده است. (13.2 درصد). با این حال، رقم جهانی این تجارت، همچنان بالغ بر یک میلیارد دلار است. آمریکا با 42.6 درصد، بزرگترین وارد کننده این محصول محسوب می شود و کشورهای آلمان، (7.8 درصد)، انگلستان (6 درصد)، ژاپن (3.8 درصد) و کانادا (3.2 درصد) در تبه های بعدی هستند. ترکیه، 21 امین کشور واردکننده فرش های دستبافت به شمار می رود.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
آمریکا |
540.474 |
441.926 |
-18,2% |
42,6% |
آلمان |
86.297 |
81.131 |
-6,0% |
7,8% |
انگلستان |
54.922 |
62.037 |
13,0% |
6,0% |
ژاپن |
40.418 |
39.386 |
-2,6% |
3,8% |
کانادا |
30.489 |
33.386 |
9,5% |
3,2% |
امارات |
23.701 |
29.644 |
25,1% |
2,9% |
ایتالیا |
30.440 |
29.468 |
-3,2% |
2,8% |
سوئیس |
33.587 |
28.685 |
-14,6% |
2,8% |
فرانسه |
27.356 |
23.597 |
-13,7% |
2,3% |
استرالیا |
23.617 |
18.341 |
-22,3% |
1,8% |
ترکیه (رتبه 21 ام) |
5.746 |
7.567 |
31,7% |
0,7% |
مجموع 10 کشور نخست |
891.301 |
787.601 |
-11,6% |
75,9% |
سایر کشورها |
305.180 |
250.453 |
-17,9% |
24,1% |
مجموع کل |
1.196.481 |
1.038.054 |
-13,2% |
100,0% |
در صادرات جهانی فرش دستبافت در سال 2019، ترکیه با اختصاص 5.7 درصد از سهم بازار، در رتبه پنجم قرار دارد. کشورهای هندوستان با 36.5 درصد، پاکستان با 9 درصد و ایران با 8.1 درصد، در رتبه های اول تا سوم هستند. کشور کوچک نپال با اختصاص 7 درصد از سهم بازار جهانی در حد فاصل ایران و ترکیه قرار گرفته است. درواقع، این 5 کشور، 66 درصد از صادرات فرش دستبافت جهان را به خود اختصاص داده اند.
کشور |
2018 |
2019 |
میزان تغییر نسبت به سال قبل |
سهم از کل (2019) |
هندوستان |
354.281 |
356.126 |
0,5% |
36,5% |
پاکستان |
71.328 |
87.375 |
22,5% |
9,0% |
ایران |
251.073 |
78.640 |
-68,7% |
8,1% |
نپال |
74.467 |
68.335 |
-8,2% |
7,0% |
ترکیه |
51.125 |
55.403 |
8,4% |
5,7% |
چین |
78.978 |
54.248 |
-31,3% |
5,6% |
ایتالیا |
33.233 |
39.026 |
17,4% |
4,0% |
آمریکا |
35.582 |
32.552 |
-8,5% |
3,3% |
آلمان |
39.176 |
31.377 |
-19,9% |
3,2% |
مراکش |
21.240 |
20.437 |
-3,8% |
2,1% |
مجموع 10 کشور نخست |
1.010.483 |
823.519 |
-18,5% |
84,5% |
سایر کشورها |
491.032 |
151.314 |
-69,2% |
15,5% |
مجموع کل |
1.501.515 |
974.833 |
-35,1% |
100,0% |
جمع بندی:
ترکیه در تولید و تجارت انواع فرش های ماشینی و دستبافت، از کشورهای پیشرو در این صنعت محسوب می شود. طی یک دهه اخیر، در این کشور صادرات فرش سیر صعودی تجربه کرده است. این در حالی است که میزان و حجم صادرات فرش در دنیا افزایش یافته اما سهم تجارت فرش از کل تجارت جهانی، کاهش داشته است. سهم صادرات فرش ترکیه از کل صادرات جهانی این محصول، از 8 دهم درصد در سال 2001، به 1.3 درصد در سال 2018، ارتقاء یافته است.
دکتر محمد یزدان پناه شورگل
سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران - طرابوزان
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.