اوراسیانت : ۱۶ آوریل ۲۰۲۵
چین به‌طور ناگهانی به یکی از پیشنهادهای صادراتی روسیه برای انتقال حجم بیشتری از گاز طبیعی از طریق قزاقستان پایان داده است؛ تصمیمی که بحران مالی شرکت گازپروم، غول انرژی روسیه، را تشدید می‌کند.
تلاش ناکام برای صادرات گاز به چین
شرکت گازپروم، که زیر نظر دولت روسیه فعالیت می‌کند و زمانی از ابزارهای کلیدی سیاست خارجی کرملین به‌شمار می‌رفت، در پی تحریم‌ها و از دست دادن بازار اروپا، تمرکز خود را بر افزایش صادرات به شرق گذاشته است. یکی از پیشنهادهای اخیر، انتقال ۳۵ میلیارد متر مکعب گاز از طریق شبکه خط لوله‌ی قزاقستان به چین بود.
اما در ۱۵ آوریل ۲۰۲۵، «ژانگ هانهوی» سفیر چین در روسیه، این ایده را مردود دانست و اعلام کرد:
«تنها یک خط لوله گاز از قزاقستان وجود دارد که هم‌اکنون بیش از ظرفیت خود فعال است. انتقال گاز بیشتر از این مسیر مستلزم احداث یک خط لوله جدید است که هزینه‌ی بالایی دارد و در عمل غیرقابل اجراست.»
وی همچنین پیشنهاد داد که مسیر جایگزین «نیروی سیبری ۲» از طریق مغولستان گزینه مناسب‌تری برای انتقال گاز به چین خواهد بود.
تأخیر در ساخت «نیروی سیبری ۲»
ساخت خط لوله نیروی سیبری ۲ با ظرفیت پیش‌بینی‌شده ۵۰ میلیارد متر مکعب قرار بود از سال گذشته آغاز شود، اما به‌دلیل نبود منابع مالی و عوامل سیاسی به تعویق افتاده است. به نظر می‌رسد ناتوانی روسیه و گازپروم در تأمین منابع مالی، مانع اصلی تحقق این پروژه است.
ضررهای بی‌سابقه‌ی گازپروم
گازپروم، که در گذشته منبع اصلی درآمدهای خارجی دولت روسیه بود، پس از آغاز جنگ اوکراین، بیشتر بازار خود در اروپا را از دست داد. این شرکت برای اولین بار در سال ۲۰۲۳ با زیانی بالغ بر ۷ میلیارد دلار مواجه شد و در سال ۲۰۲۴ این زیان به ۱۰ میلیارد دلار افزایش یافت.
بر اساس پیش‌بینی‌ها، گازپروم طی دهه‌ی آینده با زیانی در حدود ۱۷۹ میلیارد دلار روبه‌رو خواهد شد.
گزارشی از روزنامه Moscow Times حاکی از آن است که بازسازی گسترده‌ای در شرکت در راه است، از جمله:
-
فروش دارایی‌ها
-
اخراج تا ۴۰ درصد از کارکنان دفتر مرکزی
-
کاهش شدید بودجه بخش گاز
در این گزارش آمده است:
«هم‌زمان با ضررهای سنگین بخش گاز گازپروم، بودجه‌ی دولت روسیه نیز رو به پایان است. حدود ۴۰ درصد از این بودجه توسط ولادیمیر پوتین صرف جنگ می‌شود.»
عقب‌نشینی گازپروم از پروژه‌های خارجی
گازپروم در پی این بحران مالی، از چندین پروژه‌ی بین‌المللی انرژی در کشورهایی مانند بولیوی، هند، تاجیکستان، ازبکستان و ونزوئلا خارج شده است. به‌طور نمونه، این شرکت پس از پایان توافق‌نامه‌ی شراکت تولید، از پروژه‌ی «شاه‌پختی» در ازبکستان عقب‌نشینی کرد.
بازنگری کشورهای آسیای مرکزی
در حالی که کشورهای آسیای مرکزی در ماه‌های اخیر گاز روسیه را با تخفیف‌های چشمگیر خریداری می‌کردند، اکنون به‌دلایل سیاسی، در حال تجدیدنظر در این سیاست هستند. به‌ویژه اقدامات سخت‌گیرانه روسیه علیه کارگران مهاجر آسیای مرکزی، موجب واکنش‌هایی در منطقه شده است.
وزیر امور خارجه قرقیزستان، «ژین‌بک کولوبایف»، در ۱۵ آوریل اعلام کرد که بیشکک به دنبال کاهش واردات گاز از روسیه است. وی همچنین از اتباع قرقیزستان خواست تا از مهاجرت کاری به روسیه پرهیز کنند. این اظهارات در واکنش به یورش پلیس روسیه به یک حمام عمومی در مسکو و دستگیری گسترده‌ی مهاجران قرقیزی مطرح شد.
