تشدید درگیریها در سوریه با بمباران اسرائیل
درگیریها در سوریه با بمبارانهای اسرائیل علیه همسایه شمالیاش تشدید شده است. این اقدامات پس از ماهها تنشهای متغیر در جنوب سوریه بین اقلیت دروزی و نیروهای وابسته به دولت جدید دمشق رخ داده است. در روزهای اخیر، درگیریهایی رخ داد که باعث شد اسرائیل با هدف دفاع از دروزیها، پایگاههای دولتی، تانکها و تسلیحات سنگین را هدف حملات هوایی قرار دهد. وزیر اسرائیلی، امیچای چیکلی، رئیسجمهور سوریه، احمد الشرع را «تروریست و قاتلی وحشی» خوانده که باید «بدون تأخیر حذف شود». با وجود این زبان تند، آتشبسی برقرار شده که فعلاً درگیریها را متوقف کرده است. نیروهای سوری شروع به خروج تجهیزات نظامی سنگین از منطقه کردهاند، در حالی که مبارزان دروزی توافق کردهاند مقاومت مسلحانه را متوقف کنند و به نیروهای دولتی اجازه دهند کنترل شهر اصلی دروزیها، سویدا، را دوباره به دست گیرند. دروزیها چه میخواهند؟دروزیها اقلیت مذهبی کوچکی هستند که تخمین زده میشود بیش از یک میلیون نفر باشند و عمدتاً در مناطق کوهستانی لبنان، سوریه، اسرائیل و اردن زندگی میکنند. در سوریه، جمعیت آنها حدود ۷۰۰,۰۰۰ نفر (از کل جمعیت ۲۳ میلیونی سوریه) برآورد شده و اکثراً در استان السویدا، که پایگاه سنتی آنهاست، ساکن هستند. از زمان قیام سال ۲۰۱۱ علیه رژیم اسد، دروزیها درجهای از خودمختاری را حفظ کرده و با موفقیت قلمروشان را از تهدیداتی مانند داعش و دیگر گروههای جهادی دفاع کردهاند. پس از سقوط اسد در اواخر سال گذشته، دروزیها همراه با دیگر اقلیتها مانند کردها در شرق و علویها در غرب، خواستار فدرالیزه شدن کشور شدهاند. آنها مدلی غیرمتمرکز را پیشنهاد میکنند که خودمختاری بیشتری به جوامع منطقهای اعطا کند. با این حال، دولت انتقالی در دمشق به دنبال یک دولت متمرکز است و میخواهد کنترل کامل بر کل قلمرو سوریه را دوباره به دست آورد. این اختلاف اساسی منجر به درگیریهای دورهای بین نیروهای دروزی و نیروهای وابسته به دولت شده است. با وجود آتشبس موقت، تنشها همچنان بالاست. با توجه به حلنشدن اختلاف سیاسی اصلی، بسیاری انتظار دارند که در آینده نزدیک درگیریها از سر گرفته شود. چرا اسرائیل دخالت میکند؟سقوط رژیم اسد فرصتی استراتژیک برای اسرائیل ایجاد کرد تا نفوذ خود را در جنوب سوریه گسترش دهد. دخالت اسرائیل به دو دلیل اصلی است:
تأمین امنیت مرز شمالی
اسرائیل خلأ قدرت در جنوب سوریه را تهدیدی بالقوه میبیند، بهویژه خطر استقرار شبهنظامیان ضداسرائیلی در نزدیکی مرز شمالیاش. ارتش اسرائیل اعلام کرده است:
نیروهای دفاعی اسرائیل اجازه وجود تهدید نظامی در جنوب سوریه را نمیدهند و علیه آن اقدام خواهند کرد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، نیز اظهار داشته که اجازه نمیدهد نیروهای سوری در جنوب دمشق به دروزیها آسیب برسانند و منطقه مجاور مرز با اسرائیل باید غیرنظامی باقی بماند. به همین منظور، نیروی هوایی اسرائیل حملات گستردهای علیه زیرساختهای نظامی سوریه، از جمله پایگاهها، هواپیماها، تانکها و تسلیحات سنگین انجام داده است. این عملیات برای جلوگیری از ایجاد ظرفیت نظامی در آینده که ممکن است علیه اسرائیل استفاده شود، انجام میشود.
حمایت از یک سوریه فدرال
اسرائیل از دو اقلیت برجسته متحد در سوریه – کردها در شمال شرق و دروزیها در جنوب – در تلاششان برای مدل حکومتی فدرال حمایت میکند. یک سوریه تکهتکهشده بر اساس خطوط قومی و مذهبی، از نظر برخی سیاستمداران اسرائیلی راهی برای حفظ تسلط اسرائیل در منطقه است. این دیدگاه بخشی از چیزی است که برخی مقامات اسرائیلی آن را «خاورمیانه جدید» نامیدهاند – جایی که ثبات منطقهای و عادیسازی از طریق مرزها و اتحادهای بازسازیشده به وجود میآید. گیدئون سار، وزیر خارجه اسرائیل، اخیراً این استراتژی را تکرار کرده و گفته است:
یک دولت واحد سوری با کنترل و حاکمیت مؤثر بر تمام قلمروش غیرواقعی است.
برای اسرائیل، مسیر منطقی پیش رو، خودمختاری برای اقلیتهای مختلف در سوریه در چارچوب یک ساختار فدرال است. نقش ایالات متحده؟طبق گزارشهای تأییدنشده، واشنگتن بهطور خصوصی از اسرائیل خواسته است تا حملات نظامی خود به سوریه را کاهش دهد تا از تشدید بیشتر و حفظ ثبات منطقهای جلوگیری شود. ایالات متحده در حال ترویج حمایت بیشتر از رژیم جدید سوریه است تا به آن کمک کند کنترل خود را دوباره برقرار کرده و کشور را تثبیت کند. همچنین نشانههایی وجود دارد که ایالات متحده و متحدانش دولت سوریه را به سمت عادیسازی روابط با اسرائیل تشویق میکنند. گزارشها حاکی از آن است که تلآویو با رژیم جدید تحت رهبری شرع مذاکراتی درباره امکان پیوستن سوریه به توافقنامههای ابراهیم (توافقنامههای دیپلماتیک بین اسرائیل و چند کشور عربی) انجام داده است که به نظر میرسد رژیم دمشق نسبت به آن تمایل دارد. تام باراک، فرستاده ویژه ایالات متحده برای سوریه، درگیریهای اخیر را «نگرانکننده» خوانده و خواستار کاهش تنش شده و بر نیاز به «نتیجهای صلحآمیز و فراگیر برای همه طرفهای ذینفع – از جمله دروزیها، قبایل بادیهنشین، دولت سوریه و نیروهای اسرائیلی» تأکید کرده است. با توجه به شکافهای سیاسی عمیق، برنامههای منطقهای متضاد و خواستههای حلنشده گروههای اقلیت، بعید است ناآرامیها در جنوب سوریه بهزودی پایان یابد. با وجود آتشبس موقت دیگر، تنشهای زیربنایی همچنان باقی است. درگیریهای بیشتر نهتنها ممکن، بلکه بسیار محتمل است.