کانزی، که به‌عنوان یکی از باهوش‌ترین میمون‌های جهان شناخته می‌شد، در ۲۸ اکتبر ۱۹۸۰ متولد شد و در ۱۸ مارس ۲۰۲۵ در سن ۴۴ سالگی درگذشت. او یک بونوبو (Pan paniscus) بود، گونه‌ای از شامپانزه‌های کوتوله که به خاطر رفتارهای اجتماعی پیچیده و هوش بالاشون معروفن. کانزی در مرکز Ape Initiative در دِ موین، آیووا زندگی می‌کرد و مرگش به دلیل مشکلات قلبی گزارش شده، هرچند نتایج کالبدشکافی هنوز به‌صورت عمومی اعلام نشده است
.توانایی‌های شگفت‌انگیز کانزی
-
درک زبان انسانی: کانزی توانایی درک حدود ۳۰۰۰ کلمه انگلیسی رو داشت. او از لکسیگرام‌ها—صفحه‌کلیدی با نمادهایی که هر کدام نماینده یک کلمه یا مفهوم بودن—برای ارتباط با انسان‌ها استفاده می‌کرد. محققان، به‌ویژه سو سویج-رومبا (Sue Savage-Rumbaugh)، گزارش دادن که کانزی می‌تونست جملات ساده‌ای مثل "من آب می‌خوام" یا "بیا بازی کنیم" رو با ترکیب این نمادها بسازد. نکته جالب اینه که او این مهارت رو به‌صورت خودجوش یاد گرفت، در حالی که کنار مادرخوانده‌اش، ماتاتا، بود که محققان سعی داشتن بهش زبان یاد بدن.
-
ساخت ابزار: کانزی تونست ابزارهای سنگی بسازد، مهارتی که قبلاً مختص انسان‌ها تصور می‌شد. او با کوبیدن سنگ‌ها به هم، تکه‌های تیز جدا می‌کرد و ازشون برای بریدن طناب یا باز کردن جعبه‌های غذا استفاده می‌کرد. حتی یه روش خلاقانه ابداع کرد: سنگ رو به زمین سخت می‌کوبید تا تکه‌های بزرگ‌تر جدا کنه.
-
بازی‌های ویدیویی: کانزی به بازی‌های ویدیویی علاقه داشت. او پک‌من (Pac-Man) رو بازی می‌کرد و در سال ۲۰۲۳، یوتیوبر کریس‌دا‌کاو (ChrisDaCow) بهش یاد داد که ماینکرفت (Minecraft) بازی کنه. کانزی تونست توی ماینکرفت کارهایی مثل جمع‌آوری آیتم‌ها و حرکت توی غارها رو انجام بده و حتی با یه بازیکن انسانی به نام تامی‌اینیت (TommyInnit) رقابت کرد. این ویدیوها توی یوتیوب میلیون‌ها بازدید داشت و کمک کرد تا برای Ape Initiative، جایی که کانزی زندگی می‌کرد، پول جمع‌آوری بشه.
زندگی و شخصیت کانزی
کانزی از نظر شخصیتی هم خاص بود. گفته می‌شه که مثل یه بزرگسال بالغ رفتار می‌کرد، با ظاهری که نشون‌دهنده سنش بود: کمی طاس و چاق، با چشمانی عمیق و جدی. او عاشق فعالیت‌هایی مثل تعقیب و گریز توی آب، قلقلک دادن با دوستانش، و خوردن غذاهای مورد علاقه‌اش مثل موز، انگور و بادام‌زمینی بود. با این حال، زندگی کانزی همیشه آسون نبود. در مقطعی، به دلیل مدیریت ضعیف در Great Ape Trust، دچار اضافه‌وزن شدید شد و سلامتیش به خطر افتاد. اما وقتی Ape Initiative مراقبت ازش رو بر عهده گرفت، با رژیم غذایی مناسب و افزایش فعالیت فیزیکی، بیش از ۷۵ پوند وزن کم کرد.
تأثیر کانزی بر علم
کانزی به محققان کمک کرد تا درک بهتری از توانایی‌های شناختی میمون‌های بزرگ پیدا کنن. او نشون داد که بونوبوها می‌تونن مفاهیم انتزاعی رو درک کنن و حتی از ابزارها به‌صورت خلاقانه استفاده کنن. با این حال، برخی دانشمندان معتقدند که توانایی‌های زبانی کانزی، هرچند شگفت‌انگیز، با زبان انسان تفاوت‌های اساسی داره—مثلاً او هیچ‌وقت سعی نکرد احساسات یا تجربیات شخصیش رو توصیف کنه، چیزی که برای انسان‌ها خیلی طبیعیه.
جزئیات مرگ کانزی
طبق گزارش‌ها، کانزی صبح روز مرگش حالش خوب به نظر می‌رسید و مشغول بازی و غذا خوردن بود، اما ناگهان بی‌حرکت شد. او از بیماری قلبی رنج می‌برد، که در بونوبوهای مسن‌تر شایع است. امید به زندگی بونوبوها در اسارت معمولاً حدود ۴۰ ساله، پس کانزی کمی بیشتر از میانگین عمر کرد.
اطلاعات اضافی
کانزی در طول زندگی‌اش با چندین بونوبوی دیگه، از جمله خواهرش پانبانیشا (Panbanisha) و پسرش تیکو (Teco)، زندگی می‌کرد. تیکو، که در سال ۲۰۱۰ به دنیا اومد، به‌عنوان یکی از معدود بونوبوهایی شناخته می‌شه که در اسارت متولد شده و همچنان تحت مراقبت Ape Initiative است. کانزی همچنین در مستندهای زیادی مثل "The Ape Who Went to College" (2013) حضور داشت که به زندگی و توانایی‌هاش پرداخته.
اگر اطلاعات بیشتری بخواید یا بخواید درباره جنبه خاصی از زندگی کانزی بدونید، خوشحال می‌شم کمک کنم!
