فلسطینی‌ها از حمله جدید اسرائیل برای کنترل منطقه در حال فرار از شهر غزه هستند؛ حمله‌ای که پس از چندین روز حملات هوایی رخ می‌دهد که ده‌ها نفر را کشته است. تنها چند روز پیش در قاهره، مقامات حماس اعلام کردند که پس از مذاکرات با میانجی‌گران قطری و مصری، آتش‌بس پیشنهادی را پذیرفته‌اند – توافقی که اکنون احتمالاً با این حمله از مسیر خارج شده است. در سراسر اسرائیل، صدها هزار اسرائیلی علیه مدیریت بنیامین نتانیاهو در جنگ تظاهرات کرده‌اند و خواستار پایان جنگ و بازگشت گروگان‌ها شده‌اند.
ممکن است وسوسه‌انگیز باشد که اعلام حماس، همراه با اعتراضات، به‌عنوان نقطه‌های عطف بالقوه دیده شود. اما برای بسیاری در منطقه، و با آغاز حمله زمینی جدید اسرائیل در غزه، تیترهای این هفته بسیار آشنا به نظر می‌رسند.
شهر غزه در طول جنگ ۲۲ ماهه بارها بمباران شده است. حماس در سال گذشته به چندین پیشنهاد آتش‌بس واکنش مثبت نشان داده که سپس در مذاکرات شکست خورده‌اند. اسرائیلی‌ها تقریباً یک سال پیش علیه شکست دولت در رسیدن به توافق آتش‌بس-گروگان تظاهرات گسترده‌ای برگزار کردند. از آن زمان، اعتراضات هفتگی در تل‌آویو و اورشلیم ادامه داشته، بی‌ثمر.
واقعیت این است که پس از گذراندن یک ماه گذشته در منطقه، برای من سخت است که تصور کنم خشونت به این زودی‌ها پایان یابد. همان‌طور که یک نیروی ذخیره اسرائیلی به من گفت:
«سال گذشته در این زمان تصور نمی‌کردم که ممکن است یک سال دیگر جنگ ادامه داشته باشد. حالا سخت است تصور کنم که یک سال دیگر هنوز جنگی در جریان نباشد.»
پس از این به کجا می‌رویم؟
حتی پیش از حمله جدید اسرائیل، دستیابی به توافق آتش‌بس بسیار بعید به نظر می‌رسید. این در حالی است که پیشنهاد پذیرفته‌شده از سوی حماس گزارشاً «۹۸٪ مشابه» طرح مرحله‌ای مورد حمایت آمریکا از ماه ژوئیه است. این طرح خواستار یک آتش‌بس ۶۰ روزه بود که طی آن حدود نیمی از گروگان‌ها آزاد می‌شدند، در حالی که دو طرف برای یک آتش‌بس پایدار مذاکره می‌کردند. گفته می‌شود حماس همچنین خواسته‌های خود را درباره دو نقطه کلیدی مذاکرات تابستان کاهش داده است، یعنی تعداد زندانیان فلسطینی با حبس ابد که قرار است به‌عنوان بخشی از توافق آزاد شوند (از ۲۰۰ به ۱۵۰ کاهش یافته)، و اندازه منطقه حائل اسرائیل در امتداد مرز غزه (از ۸۰۰ متر به یک کیلومتر افزایش یافته).
اما دولت اسرائیل اعلام کرده که دیگر علاقه‌ای به توافق جزئی یا مرحله‌ای ندارد، بلکه فقط توافق جامع را می‌خواهد که طی آن همه گروگان‌ها آزاد شوند. در حالی که نتانیاهو رسماً این پیشنهاد فعلی را رد نکرده، اعضای مختلف ائتلاف حاکم او آن را رد کرده‌اند.
اسرائیل و حماس در مورد معنای «پایان جنگ» اختلاف اساسی دارند
حماس مدت‌هاست که تأکید دارد پایان جنگ یعنی خروج نیروهای اسرائیلی از غزه و تضمین دائمی بودن هر آتش‌بس. در مقابل، کابینه امنیتی اسرائیل یک طرح پنج‌مرحله‌ای برای پایان جنگ تصویب کرده که علاوه بر بازگرداندن گروگان‌ها، شامل خلع سلاح حماس، غیرنظامی‌سازی غزه، کنترل امنیتی بر نوار غزه، و ایجاد «یک اداره مدنی جایگزین که نه حماس باشد و نه تشکیلات خودگردان فلسطین» است.
غیر از موضوع آزادی گروگان‌ها، تمام این موارد چالش‌های بزرگی ایجاد می‌کنند، به‌ویژه خلع سلاح حماس و «کنترل امنیتی». با توجه به وضعیت تضعیف‌شده حماس، برخی استدلال می‌کنند که این گروه ممکن است به خلع سلاح در قالب فرآیند خلع سلاح، خلع نیرو و ادغام مجدد (DDR) همانند ارتش جمهوری‌خواه ایرلند یا فارک در کلمبیا تن دهد. اما این امر نیازمند توافق سیاسی بلندمدت است.
این موضوع بخشی از منطق اعلامیه ماه ژوئیه بود که همه کشورهای عضو اتحادیه عرب آن را تأیید کردند و خواستار خلع سلاح حماس برای باز کردن مسیر تشکیل دولت فلسطین شدند. اما با توجه به اینکه دولت نتانیاهو هرگونه مذاکره برای راه‌حل دوکشوری را رد کرده، رهبری حماس در غزه احتمالاً خلع سلاح را صرفاً به‌عنوان تسلیم شدن نخواهد پذیرفت.
قصد اسرائیل برای حفظ «کنترل امنیتی» بر غزه احتمالاً بزرگ‌ترین مانع در مسیر آتش‌بس است
این موضع جدید نیست. نتانیاهو در فوریه ۲۰۲۴ طرحی برای کنترل امنیتی ارائه کرد و از ماه مه ۲۰۲۵ آشکارا درباره اشغال مجدد غزه صحبت کرده است.
دولت همچنین برنامه‌هایی برای الحاق بخش‌هایی از غزه را بررسی کرده و همچنان گزینه‌هایی برای «اسکان مجدد» ساکنان غزه در کشورهای ثالث را بررسی می‌کند – اقدامی که طبق قوانین بین‌المللی به معنای انتقال اجباری است. با پیشروی ارتش برای بازپس‌گیری شهر غزه، همه نشانه‌ها حاکی از حضور طولانی‌مدت یا دائمی اسرائیل در داخل غزه است.
مخالفت داخلی در اسرائیل، اختلاف در حماس
این اقدامات در حالی رخ می‌دهد که نگرانی عمومی در اسرائیل رو به افزایش است؛ جایی که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰٪ اسرائیلی‌ها از پایان جنگ از طریق مذاکره برای آزادی گروگان‌ها حمایت می‌کنند. بسیاری همچنین طرح‌های بازپس‌گیری غزه را خطری برای جان گروگان‌های باقی‌مانده در کوتاه‌مدت و ایجاد مشکلات امنیتی جدید برای اسرائیل در بلندمدت می‌دانند، علاوه بر اینکه هزاران نیروی ذخیره همچنان در خدمت باقی می‌مانند.
علاوه بر اعتراضات اخیر، گروهی متشکل از بیش از ۶۰۰ مقام امنیتی و اطلاعاتی اسرائیلی اوایل این ماه نامه‌ای ارسال کردند که در آن گفته شده حماس دیگر تهدید استراتژیک برای اسرائیل نیست و خواستار پایان جنگ شدند. قابل توجه است که این نامه به رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، ارسال شد؛ کسی که به گفته بیشتر مقاماتی که با آن‌ها صحبت کردم، تنها فردی است که اهرم فشار لازم برای سوق دادن نتانیاهو به سمت آتش‌بس را دارد.
برای حماس نیز شناسایی اهرم خارجی به همان اندازه دشوار است. مدت‌هاست اختلافات داخلی در حماس وجود داشته، به‌ویژه بین آنچه «عملگرایان» و «ایدئولوگ‌ها» نامیده می‌شوند. این اختلافات داخلی در طول جنگ چند برابر شده، زیرا این گروه تلاش می‌کند در میان ترور بیشتر رهبرانش توسط اسرائیل و تضعیف حامیان منطقه‌ای‌اش، ایران و حزب‌الله، دیدگاه منسجمی حفظ کند.
به همین دلیل، حتی زمانی که میانجی‌های قطری و مصری موفق می‌شوند از مذاکره‌کنندگان حماس امتیازاتی بگیرند، اغلب این امتیازات توسط رهبران و نیروهای مستقر در غزه رد می‌شود؛ جایی که این گروه بقای صرف را نوعی پیروزی می‌داند. در واقع، حتی با وجود تضعیف توانایی‌های نظامی حماس، این گروه همچنان توان ادامه یک کارزار طولانی جنگ چریکی را دارد.
در حالی که نتانیاهو و حماس برای بقای خود جنگ را طولانی‌تر می‌کنند، به نظر می‌رسد هر دو در چرخه‌ای ویرانگر برای یکدیگر گرفتار شده‌اند. اما این غیرنظامیان غزه و گروگان‌های اسرائیلی هستند که همچنان بهای آن را می‌پردازند.
منبع: 
https://theconversation.com/no-end-to-the-violence-as-israel-launches-its-assault-on-gaza-city-263463
