خبر های ویژه
27 مرداد 1401
بن بست خزر: چگونه اروپا نتوانست منابع تامین گاز خود را متنوع کند
گاز اروپا چگونه تامین خواهد شد
برای بیش از دو دهه، اتحادیه اروپا به دنبال گاز از ذخایر عظیم دریای خزر بوده است. در این مدت، پروژه های بزرگ خط لوله مطرح و فراموش شده است. در تمام این مدت، این بلوک بیشتر به گاز روسیه وابسته شده است. به‌عنوان روزنامه‌نگاری که 25 سال گذشته را در مسائل انرژی ترکیه و خزر گذرانده‌ام، از دیدن رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون در لاین، در ماه گذشته در باکو که به شدت تلاش می‌کرد تا حجم بیشتری از گاز را تامین کند، تعجب نکردم. روسیه، همانطور که ماموران امنیتی مدت‌ها پیش پیش‌بینی می‌کردند، اکنون از محدودیت عرضه خود در اتحادیه اروپا استفاده می‌کند تا در مورد جنگ خود در اوکراین امتیاز بگیرد. اما چرا بروکسل مدت‌ها پیش گاز خزر را تامین نمی‌کرد؟ تنها در سال 2020 بود که سرانجام مقادیر اندکی گاز در امتداد یک به اصطلاح "کریدور گاز جنوبی" به اروپا جریان یافت. در باکو، فون در لاین وعده ای غیر الزام آور داد مبنی بر اینکه این ذخایر ممکن است تا سال 2027 به 20 میلیارد متر مکعب در سال (میلیارد متر مکعب) دو برابر شود. این مقدار ناچیز است. این رقم را با 155 میلیارد مترمکعب مقایسه کنید، یعنی چیزی که روسیه در سال گذشته عرضه کرد و 40 درصد از تقاضای اتحادیه اروپا را تامین کرد.
تبریز امروز:
یک ناظر انرژی به یاد می آورد که چگونه تثبیت اروپا با قدرت های بازار، آن را به آغوش یک انحصارگر روسی سوق داد.
انتظار از گازپروم برای اجرای قوانین بازار برای اتحادیه اروپا گران تمام شده است.
برای بیش از دو دهه، اتحادیه اروپا به دنبال گاز از ذخایر عظیم دریای خزر بوده است. در این مدت، پروژه های بزرگ خط لوله مطرح و فراموش شده است. در تمام این مدت، این بلوک بیشتر به گاز روسیه وابسته شده است.
به‌عنوان روزنامه‌نگاری که 25 سال گذشته را در مسائل انرژی ترکیه و خزر گذرانده‌ام، از دیدن رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون در لاین، در ماه گذشته در باکو که به شدت تلاش می‌کرد تا حجم بیشتری از گاز را تامین کند، تعجب نکردم. روسیه، همانطور که ماموران امنیتی مدت‌ها پیش پیش‌بینی می‌کردند، اکنون از محدودیت عرضه خود در اتحادیه اروپا استفاده می‌کند تا در مورد جنگ خود در اوکراین امتیاز بگیرد.
اما چرا بروکسل مدت‌ها پیش گاز خزر را تامین نمی‌کرد؟ تنها در سال 2020 بود که سرانجام مقادیر اندکی گاز در امتداد یک به اصطلاح "کریدور گاز جنوبی" به اروپا جریان یافت. در باکو، فون در لاین وعده ای غیر الزام آور داد مبنی بر اینکه این ذخایر ممکن است تا سال 2027 به 20 میلیارد متر مکعب در سال (میلیارد متر مکعب) دو برابر شود. این مقدار ناچیز است. این رقم را با 155 میلیارد مترمکعب مقایسه کنید، یعنی چیزی که روسیه در سال گذشته عرضه کرد و 40 درصد از تقاضای اتحادیه اروپا را تامین کرد.
چیزی به طرز وحشتناکی اشتباه پیش رفت.
فون در لاین و علی اف
مشکل اصلی، اصرار بروکسل بر توسعه خطوط لوله توسط شرکت‌های خصوصی و «از نظر تجاری قابل دوام» بوده است. اتحادیه اروپا حاضر نبوده است زیرساخت های لازم را تضمین کند، با این فرض که نیروهای بازار رهبری را در دست بگیرند. شاید این اتفاق در دنیای رقابت کامل رخ دهد. اما نیروهای بازار نتوانسته اند با گازپروم، یک انحصار روسیه که با قوانین خود در را آن بازی می کند، رقابت کنند.
در تئوری، همانطور که یکی از تکنوکرات های اتحادیه اروپا صبورانه برای من توضیح داد، ایجاد یک پروژه خط لوله تجاری قابل دوام برای انتقال گاز خزر به اروپا ساده است: شما باید اروپایی ها برای خرید گاز قرارداد امضا کنند، کاری که آنها مایل به انجام آن هستند. این جریان درآمد را تضمین می‌کند و بانک‌ها را قادر می‌سازد تا ده‌ها میلیارد دلار برای توسعه میدان‌ها و خطوط لوله برای انتقال گاز تأمین کنند.
ساده - اما، او هشدار داد، عکس آن نیز صادق است. اگر مانند گازپروم، منابع مالی دارید، می توانید ادامه دهید و خطوط لوله را بسازید و سپس خریداران را تضمین کنید - که منافع اصلی آنها تامین کوتاه مدت است، نه امنیت طولانی مدت. در این روند، گازپروم عملاً توسعه خطوط لوله رقیب را مسدود کرده است.
به‌طور خلاصه، اروپا فرصت‌های متوالی را برای واردات گاز از خزر از دست داد و به خود اجازه داد باج‌گیری شود.
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 و ظهور کشورهای مستقل و غنی از گاز دریای خزر همزمان با کاهش تولید گاز خود اروپا و اولین هشدارها در مورد وابستگی بیش از حد به روسیه بود.
قراردادها و خطوط لوله دوران شوروی به این معنی بود که روسیه تا اوایل دهه 1980 30 درصد گاز آلمان را تامین می کرد. سال گذشته، آلمان برای بیش از نیمی از گاز مصرفی خود به گازپروم متکی بود. گازپروم با چنین خریدار مشتاقی هزینه خطوط لوله خود را تامین کرد.
در مقابل، آوردن گاز دریای خزر به اروپا مستلزم توسعه میدان‌های گازی فراساحلی دشوار و ساخت خطوط لوله‌ای بود که 3500 کیلومتر از چندین کشور عبور می‌کردند و تنها با هنجارهای دموکراتیک و تجاری آشنا بودند.
نقشه خط لوله گاز خزر
بروکسل فرض می‌کرد که آزادسازی اقتصاد روسیه به انحصار گازپروم پایان می‌دهد، در حالی که یک بازار اروپایی که توسط قراردادهای قانونی قابل اجرا اداره می‌شود، رقابت آزاد و قیمت‌گذاری رقابتی را تضمین می‌کند. اگر گاز خزر از نظر تجاری قابل دوام بود، بخش خصوصی می توانست آن را به بازار بیاورد.
بخش خصوصی تلاش کرد، اما بارها و بارها با موانع غیرقابل عبور روبرو شد.
اولین تلاش، که در سال 1999 با حمایت قوی واشنگتن آغاز شد، باعث شد غول های آمریکایی جنرال الکتریک و بچتل در یک پروژه جاه طلبانه برای تولید بیش از 30 میلیارد متر مکعب گاز از میادین ترکمنستان شریک شوند که از طریق "خط لوله ترانس خزر" به آذربایجان واز طریق گرجستان به ترکیه ترانزیت می شود. .
آنکارا موافقت کرد که نیمی از گاز را بگیرد و خطوط لوله را برای انتقال بقیه به اروپا توسعه دهد و ظاهراً تأمین مالی پروژه را تأمین کند.
با این حال، این شرکت نه بر اساس دلایل تجاری، بلکه پس از کشف میدان گازی غول پیکر خود آذربایجان، شاه دنیز، و شکست باکو و عشق آباد در توافق بر سر اشتراک خط لوله برنامه ریزی شده، تأسیس شد. آیا تضمین‌های اروپایی برای درآمد حاصل از فروش گاز می‌تواند دو کشور نوظهور را متقاعد کند که با یک خط لوله مشترک موافقت کنند؟ ما هرگز نمی دانیم. بروکسل علاقه چندانی به پروژه ترانس خزر نشان نداد. (روسیه نیز با این استدلال که دریای خزر یک دریاچه است، آب سرد را روی خط لوله انداخت و بنابراین آذربایجان و ترکمنستان قبل از ساخت هر چیزی در بستر دریا به تایید آن نیاز داشتند).
با به حاشیه راندن ترکمنستان، در سال 2001 ترکیه و گرجستان قراردادهایی را برای برداشت بخشی از گاز تازه کشف شده آذربایجان امضا کرد. این امر به کنسرسیوم تحت رهبری BP اجازه داد تا شاه دنیز را توسعه دهد و خط لوله قفقاز جنوبی (SCP) را بسازد که در نهایت گاز آذربایجان را در سال 2006 به شرق ترکیه رساند.
در انتظار نابوکو
طرح های خط لوله قفقاز جنوبی الهام بخش شرکت های اروپایی بود و در سال 2002 شرکت OMV اتریش کنسرسیومی را با اپراتورهای دولتی انتقال گاز ترکیه، بلغارستان، رومانی و مجارستان تشکیل داد تا طرح های خط لوله 31 میلیارد مترمکعبی "نابوکو" را برای انتقال گاز از منابع متعدد خزر به مقصد توسعه دهد. مرکز تجارت گاز باومگارتن اروپا در اتریش.
کمیسیون اروپا سرانجام به این موضوع علاقه نشان داد و نیمی از هزینه یک مطالعه امکان سنجی را تامین کرد. اما تنها شش سال بعد با انتشار "دومین بررسی استراتژیک انرژی اتحادیه اروپا" در سال 2008 بود که نگرانی در مورد وابستگی فزاینده به روسیه به سیاست واقعی برای توسعه "کریدور گازی جنوبی" تبدیل شد. در این بررسی آمده است: "یک کریدور گازی جنوبی باید برای تامین گاز از منابع خزر و خاورمیانه ایجاد شود که به طور بالقوه می تواند بخش قابل توجهی از نیازهای آینده اتحادیه اروپا را تامین کند. این یکی از بالاترین اولویت های امنیت انرژی اتحادیه اروپا است."
با این حال، بروکسل به این ایده که توسعه شغلی برای بخش خصوصی است، علاقه مند بود. این سازمان نتوانست نابوکو یا هر پروژه خط لوله دیگری را که می تواند با این طرح مطابقت داشته باشد شناسایی کند.
در همان زمان نابوکو با چالش های دیگری روبرو بود.
دو پروژه کوچکتر در حال تلاش برای انتقال گاز آذربایجان به اروپا بودند. و گازپروم خط لوله غول پیکر 63 میلیارد مترمکعبی خود را "جریان جنوبی" از طریق دریای سیاه به بلغارستان اعلام کرده بود که بازار اروپا را باتلاق خواهد کرد.
نابوکو نتوانست گازی را برای پر کردن ظرفیت 31 میلیارد مترمکعبی خود بیابد. برنامه ریزان به ترکمنستان، سپس ایران و حتی عراق نگاه کردند. اما با توجه به اینکه آذربایجان هنوز تمایلی به ترانزیت گاز ترکمنستان ندارد، ایران تحت تحریم های بین المللی قرار گرفته و عراق درگیر مشکلات پایان ناپذیر خود است، هیچ کدام امیدی به گاز در یک جدول زمانی قابل اجرا نداشتند. شاه دنیز آذربایجان می‌توانست کمتر از 20 میلیارد متر مکعب تامین کند و کنسرسیوم تحت رهبری BP که این میدان را توسعه می‌دهد، تمایلی به واگذاری گاز خود به نابوکو نداشت، مگر اینکه حامیان نابوکو تامین‌کنندگان دیگری پیدا کنند تا اطمینان حاصل شود که این میدان از نظر تجاری قابل دوام است.
اگر اتحادیه اروپا به اندازه کافی متعهد به ایجاد کریدور گاز جنوبی خود بود، می توانست نابوکو را به عنوان پروژه ای با «اهمیت استراتژیک» معرفی کند و تضمین مالی کند و از ساخت خط لوله اطمینان حاصل کند.
در این رویداد، دولت آذربایجان از انتظار خسته شد و اعلام کرد که برای خط لوله 31 میلیارد مترمکعبی خود در سراسر ترکیه، موسوم به خط لوله ترانس آناتولی (TANAP)، که عملاً نابوکو را نابود کرد، بودجه مالی خواهد کرد.
ساخت و ساز در سال 2015 آغاز شد. پس از عبور از یونان، TANAP با یکی از رقبای نابوکو، خط لوله ترانس آدریاتیک (TAP) متصل شد.
عرضه گاز به ترکیه در سال 2018 آغاز شد و سرانجام در پایان سال 2020 به ایتالیا رسید.
بیست و یک سال پس از اولین صحبت جدی مبنی بر انتقال گاز خزر به اروپا و 12 سال پس از تبدیل شدن کریدور گاز جنوب به سیاست اتحادیه اروپا، بازار سرانجام گاز خزر را به مصرف کنندگان اروپایی رساند.
اما کریدور گاز جنوبی تنها 10 میلیارد مترمکعب به اروپا می‌برد (این میزان در سال جاری به 12 میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت). آیا می توان آن را به عنوان یک موفقیت در نظر گرفت؟ آیا این تعهد بروکسل به دور شدن از روسیه را تایید می کند؟
باه غیر از آن. در همین دوره 21 ساله، گازپروم سه خط لوله گاز بزرگ به اروپا را با ظرفیت کل بیش از 125 میلیارد متر مکعب راه اندازی کرد.
تنها آخرین آنها، خط 55 میلیارد مترمکعبی نورد استریم 2 - که تا حدی توسط شرکت‌های گاز آلمان تامین مالی می‌شود - با موانع جدی روبرو شد، زمانی که اولاف شولز، صدراعظم آلمان سرانجام در برابر فشار اتحادیه اروپا و ایالات متحده و آن هم تنها در 22 فوریه 2022 دو روز قبل از ورود تانک های روسی به اوکراین تسلیم شد و عملیات را مسدود کرد،.
اشتباهات گران قیمت
افزایش بیشتر حجم گاز خزر به اروپا امکان پذیر است. ترکمنستان که تا به امروز عملاً از کریدور گاز جنوبی کنار گزارده شده است، دارای ذخایر 13.6 تریلیون متر مکعبی است که چهارمین کشور در جهان است. روابط با آذربایجان گرم شده و روسیه حتی مخالفت خود را با خط لوله ترانس خزر در سال 2018 کنار گذاشت.
اما تحویل حجم کافی به اروپا برای جایگزینی یا رقابت معنادار با گاز روسیه ده‌ها میلیارد دلار و همکاری مشتاقانه کشورهایی که خطوط لوله جدید باید از طریق آنها ساخته شوند، نیاز دارد. مهمتر از آن، بروکسل ممکن است نیاز داشته باشد که اصرار خود را بر اساس قوانین بازار نئولیبرال بازی کند.
حتی در آن زمان نیز چنین خط لوله ای سال ها طول خواهد کشید و در این مدت اروپا به روسیه وابسته خواهد ماند. که این سوال را مطرح می‌کند که آیا سرمایه‌گذاری عظیم مورد نیاز برای گاز خزر ممکن است بهتر صرف یک موضوع مهم انرژی دیگری شود که در طول دو دهه گذشته به طور فزاینده‌ای زمان را به خود مشغول کرده است - یعنی توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر اروپا برای دستیابی به اهداف کاهش کربن.
عدم تحقق تحویل حجم قابل توجهی از گاز خزر به اروپا یک اشتباه گران قیمت است.
دیوید اوبیرن 17 اگوست 2022
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت