25 تیر 1401
بسیاری از کسانی که از منطقه اطراف پاروخ گریختند، که شاهد برخی از شدیدترین درگیری ها از زمان جنگ در سال 2020 چهار ماه پیش بودند، بازگشته اند. اما آنها می گویند که اوضاع خطرناک تر می شود.
تبریز امروز:
با وجود سربازان آذربایجانی در حاشیه خرمورت، روستاییان از چرای گاو و گوسفندان خود می ترسند. (عکس ها: لیلیت شاهوردیان)
چهار ماه پس از آنکه سربازان آذربایجان در برخی از شدیدترین درگیریهای منطقه از پایان جنگ 2020 به قله استراتژیک در قره باغ کوهستانی راه یافتند، زندگی به نوعی به حالت عادی بازگشته است.
تقریباً همه ارامنه روستاهای اطراف از پیشروی آذربایجان گریختند، اما تاکنون بیشتر آنها بازگشته اند. مردم کم کم به روال قبلی خود باز می گردند و از باغ ها و حیوانات خود مراقبت می کنند. مدرسه محلی حتی برای دانش آموزان خود در ماه مه جشن فارغ التحصیلی برگزار کرد.
اما آنها می گویند وضعیت آنها خطرناک است.
میکائیل بالاییان و خانوادهاش از معدود افرادی بودند که در صعود اسفند که نیروهای آذربایجانی وارد روستای پروخ شدند و تپههای قراقلوخ را تصرف کردند، در روستای خرمورت ماندند. آذری ها در نهایت کمی عقب نشینی کردند، اما موقعیت آنها همچنان نزدیکتر از قبل است.
اکنون یک موقعیت جدید آذربایجان در ضلع شمالی قره گلوخ وجود دارد که به راحتی از هر نقطه از روستا قابل مشاهده است. و خطوط مقدم جدا کننده آنها از سربازان آذربایجانی به لبه روستا نزدیک شد و چرای گاو و گوسفندان آنها را مخاطره آمیز ساخت.
بالایان می گوید: «دامداری بسیار خطرناک شده است. یکی از دوستان او در روستای مجاور به نام خناپات، 20 گاو از 30 گاو خود را در حالی که در خط تماس جدید در حین چرا سرگردان بود، از دست داد. او گفت: «اگر [دامهایمان] را بدون مراقبت رها کنیم، ممکن است هرگز آنها را پس نگیریم.
فلات قراقلوه در جنوب پاروخ قرار دارد و به دلیل ارتفاعات غالب بر شهر آغدام که آذربایجان در جنگ 2020 آن را پس گرفت و روستاهای نزدیک قره باغ که ارامنه همچنان در آن زندگی می کنند، دارای ارزش استراتژیک است.
طبق توافق آتش بس که به جنگ 2020 پایان داد، فرخ و قره گلوخ هر دو باید در محدوده منطقه خودمختار قره باغ کوهستانی، فقط در مرز با آغدام، و تحت کنترل نیروهای حافظ صلح روسی باشند.
واردان میکائیلیان شهردار فرخ به اوراسیا نت گفت: «روز 24 مارس در مزرعه خود کار می کردم که متوجه شدم 25 تا 30 سرباز مسلح آذربایجانی از تپه ها وارد روستا شده اند. من با نیروهای حافظ صلح روسی تماس گرفتم، اما دیگر دیر شده بود.»
روسیه اقدام نادری را انجام داد و آذربایجان را به دلیل نقض توافق آتش بس مقصر دانست. از سوی دیگر، ارمنستان نیروهای حافظ صلح روسیه را متهم کرد که اجازه داده اند این اتفاق بیفتد. در ماه ژوئن، رئیس جمهور ارمنستان گفت که روسیه به طور خصوصی اعتراف کرده است که این حادثه نتیجه یک "مراقبت" بوده است.
روستاییان برای آنچه اتفاق افتاده است، توضیحات متفاوتی دارند.
بر اساس یک نظریه، بین نیروهای حافظ صلح روسی، نیروهای مسلح محلی ارمنستان و نیروهای آذربایجان توافق شد که ارمنیها و آذریها منطقه را ترک کنند تا به روسها اجازه ایجاد پایگاهی در آنجا بدهند. اما وقتی ارمنی ها عقب نشینی کردند، طبق این روایت، آذری ها در عوض پیشروی کردند و روس ها نتوانستند جلوی آنها را بگیرند.
روایت دیگر این است که بخشی از یک توافق محرمانه بین رهبری قره باغ و آذری ها بوده است. در این روایت، طرف ارمنی در ازای موافقت آذربایجان برای بازگرداندن گاز طبیعی به قره باغ، فرخ و قراگلوخ را واگذار کرد و در ماه مارس، درست چند روز قبل از حوادث فرخ، به طور ناگهانی قطع شد.
صرف نظر از این، این نقطه اوج چیزی بود که ساکنان آن را یک کمپین چند هفتهای ارعاب علیه خود توصیف کردند. مقامات محلی گفتند که در 15 فوریه، نیروهای آذربایجانی هنگام کشاورزی در خرمورت به سوی یک غیرنظامی تیراندازی کردند. مقامات گفتند روز بعد، نیروهای آذربایجانی کشاورزان ارمنی را که در منطقه کار می کردند، با تهدید اسلحه بیرون کردند. بعداً در ماه فوریه، ساکنان گزارش دادند که آذری ها شروع به استفاده از بلندگوها برای ارسال پیام های ترسناک به مردم محلی کردند که می گفتند در خاک آذربایجان هستند، کشاورزی در آنجا غیرقانونی است و آنها را به "آماده شدن برای جنگ" متهم می کردند.
برخی از ساکنان از قبل از ترک در آن نقطه می ترسیدند. بالایان می گوید: «برای مدتی تقریباً همه رفتند، اما من همیشه به آنها می گفتم این کار درستی نیست. صحبت کردن آذری ها نباید ما را بترساند. ممکن است تضمین واقعی برای امنیت خود نداشته باشیم، اما باید تلاش کنیم که بمانیم و در سرزمین خود کار کنیم.
از آنجایی که نیروهای حافظ صلح روسی سرانجام کنترل پاروخ را دوباره به دست گرفتند، به ساکنان سابق آن اجازه بازگشت به زندگی را نمی دهند.
در حالی که میکائیلیان اکنون در نزدیکی استپاانکرت زندگی میکند، خانوادهاش اخیراً به خرمورت نقل مکان کردهاند، که او یک روز از آنجا دیدن کرد. او یکی از دغدغه های اصلی خود را سرنوشت محل دفن فرخ دانست.
اسرای جنگی آذربایجان، گروگان ها و مفقودان
کمیسیون دولتی ملل در ماه آوریل، گزارش داد که بقایای آذریهایی را که در اولین جنگ بین دو طرف کشته شدهاند، در قبرستان پاروخ (که آذربایجانیها به نام فرخ میشناسند) در دهه 1990 پیدا کرده است.
وزارت آموزش، علوم، فرهنگ و ورزش جمهوری قره باغ کوهستانی این ادعا را رد کرد و گفت قدمت این گورستان به قرن نهم بازمی گردد.
شهردار افزود: «ما یک قبرستان قدیمی را هم از دست دادیم و نمی دانیم چه اتفاقی برای آن می افتد.
ارمنی های منطقه می گویند که از زمان بازگشت به خرمورت هیچ تهدید مستقیمی از سوی سربازان آذربایجانی وجود نداشته است. یک پست حافظ صلح روسیه در این نزدیکی وجود دارد که به ساکنان در حین انجام کارهای مزرعه خود احساس امنیت می دهد.
ساکنان، اعم از بازگشته و آواره، مقداری حمایت مالی از مقامات قره باغ و همچنین غذا و کمک های دیگر از کمیته بین المللی صلیب سرخ دریافت می کنند. نیروهای حافظ صلح روسیه نیز کمک هایی مانند غذا و پوشاک ارائه کردند.
با وجود اینکه اکثر مردم بازگشته اند، وضعیت امنیتی نامطمئن دیگران را از خود دور نگه داشته است. به خصوص کودکان با اقوام در مناطق امن زندگی می کنند. بسیاری از بزرگسالان فقط برای اداره مزارع خود در روز به خرمورت می آیند، اما شب را در قره باغ می گذرانند.
آشوت اوهانیان، یکی دیگر از ساکنان خرمورت، گفت: "کجا می توانیم برویم؟ یک هفته با اقواممان، شاید دو، نه بیشتر." تنها چیزی که میخواهم این است که غذایی برای خوردن و آرامش خاطر برای زندگی در خانهام داشته باشم.»
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.