در سال ۲۰۱۹، رئیس‌جمهور دونالد ترامپ، خوان گوایدو، رهبر وقت مخالفان ونزوئلا را به‌عنوان رهبر موقت این کشور به‌رسمیت شناخت و نیکلاس مادورو را که از سال ۲۰۱۳ حکومت کرده بود، کنار گذاشت.
این سیاست که منجر به قطع رسمی روابط ونزوئلا با ایالات متحده شد، با سیاست "حداکثر فشار" و تمایل دولت نخست ترامپ برای تغییر رژیم در کاراکاس همخوانی داشت.
حال، شش سال بعد: در نخستین روزهای دولت دوم ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با مادورو درباره آزادی بازداشت‌شدگان آمریکایی مذاکره کرده و به نظر می‌رسد که ونزوئلا نیز تمایل دارد صدها هزار شهروند خود را که از آمریکا اخراج شده‌اند، بپذیرد.
به عنوان یک دیپلمات که در ونزوئلا خدمت کرده و مادورو را از زمان پیشوایش، هوگو چاوز، می‌شناسم، تغییری نامحسوس در سیاست دولت دوم ترامپ در قبال ونزوئلا مشاهده می‌کنم. درست است که این دولت همچنان موضعی ضد مادورو دارد، به‌ویژه با توجه به انتخابات پر سوال مادورو در سال ۲۰۲۴ و فضای خصومت‌آمیز واشنگتن نسبت به حکومت‌های اقتدارگرای چپ‌گرا در آمریکای لاتین.
اما روابط آمریکا و ونزوئلا در دوره دوم ترامپ تحت تأثیر عوامل و پویایی‌های دیگری نیز قرار دارد، از جمله تمایل ترامپ برای شهرت به‌عنوان یک معامله‌گر و تحقق وعده انتخاباتی‌اش برای بازگرداندن مهاجران به آمریکای لاتین. در عین حال، ترامپ باید بین راضی نگه داشتن مخالفان مادورو در ائتلاف خود و جلوگیری از کشیده شدن ونزوئلا به سمت چین – کشوری که علاقه زیادی به گسترش نفوذ خود در آمریکای لاتین دارد – تعادل برقرار کند.
معامله‌گری و مهاجرت
تا اینجا، دولت دوم ترامپ همچنان مادورو را به‌رسمیت نشناخته و ترجیح می‌دهد که او از قدرت کنار برود. تحریم‌های این کشور را حفظ کرده و همچنان مخالف مادورو، یعنی "ادموندو گونزالس"، را به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب قانونی ونزوئلا به‌رسمیت می‌شناسد.
اما این موضوع مانع از آن نشده است که دولت ترامپ وارد مذاکره با ونزوئلا شود. در اواخر ژانویه، فرستاده ترامپ، "ریچارد گرنل"، به کاراکاس سفر کرد تا آزادی شش آمریکایی را که به توطئه برای بی‌ثبات کردن کشور متهم شده بودند، تضمین کند. ترامپ پس از آن اعلام کرد که مادورو با بازگرداندن مهاجران ونزوئلایی از ایالات متحده موافقت کرده است. همچنین، دولت ترامپ وضعیت "حمایت موقت" (Temporary Protected Status) را که توسط جو بایدن برای صدها هزار ونزوئلایی فراری از حکومت مادورو ایجاد شده بود، لغو کرد.
در ۱۰ فوریه، دو هواپیمای ونزوئلایی با نزدیک به ۲۰۰ ونزوئلایی اخراج‌شده از آمریکا به کشور بازگشتند، که نشانه‌ای از آن بود که مذاکرات میان دو کشور تنها نمایش سیاسی نیست. اما خبر انتقال بازداشت‌شدگان ونزوئلایی به یک اردوگاه نظامی ایالات متحده در خلیج گوانتانامو و تلاش دولت ترامپ برای اعزام تعداد بیشتری از آنها به این محل، می‌تواند مانعی در مسیر هرگونه بهبود دیپلماتیک باشد.
تناقض میان گفتار و واقعیت
رابطه پیچیده میان دو مردی که از نظر ایدئولوژیک مخالف یکدیگرند اما از منافع مشترک خود آگاه‌اند، در رفتار مادورو نیز دیده می‌شود. رهبر ونزوئلا پیروزی ترامپ در انتخابات نوامبر را تبریک گفت و به نظر می‌رسد که نسبت به رقیب قدرتمند خود رویکردی عمل‌گرایانه دارد. اما مادورو همچنان حاضر است در سخنرانی‌های خود موضعی تند اتخاذ کند، تا جایی که حتی تهدید کرد در صورت ادامه مداخله آمریکا در امور ونزوئلا، این کشور ممکن است "پورتوریکو را آزاد کند".
با این حال، مادورو – همان‌گونه که آمادگی خود را برای معامله با دولت جدید در موضوع گروگان‌ها و مهاجرت نشان داده – احتمالاً در هر فرصتی که بتواند منافع خود را تأمین کند، عمل خواهد کرد.
تقلب انتخاباتی و فراتر از آن
در سال ۲۰۲۴، مادورو یکی از بزرگ‌ترین تقلب‌های انتخاباتی در تاریخ آمریکای لاتین را انجام داد. پرینت‌های کامپیوتری نشان داده بودند که کمپین اپوزیسیون به رهبری "گونزالس" و "ماریا کورینا ماچادو" با اختلافی چشمگیر در انتخابات جولای پیروز شده‌اند. اما مادورو بدون ارائه هیچ مدرکی خود را برنده اعلام کرد.
بسیاری از افراد نزدیک به ترامپ این انتخابات تقلبی را دلیلی دیگر برای اتخاذ سیاستی تندروانه علیه ونزوئلا می‌دانند، سیاستی که هم جنبه ایدئولوژیک دارد و هم انتخاباتی.
رقابت با چین
دولت ترامپ در دوره نخست خود نتوانست مادورو را از قدرت برکنار کند. در همین حال، مادورو – مانند چاوز پیش از او – نشان داده که قادر به مقاومت در برابر فشارهای آمریکا است.
چین بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام ونزوئلا بوده و مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌های تجاری و گردشگری را امضا کرده که برای مادورو به‌عنوان یک راه نجات اقتصادی عمل کرده است.
برخی از مقامات تندرو آمریکایی، نفوذ چین در ونزوئلا را نقض "اصل هژمونی منطقه‌ای" ایالات متحده، مطابق با دکترین مونرو، می‌دانند. اما در مقابل، برخی دیگر در دولت – از جمله خود ترامپ که درباره تعامل دیپلماتیک با پکن نظر مثبتی داشته – ممکن است نگرشی متفاوت داشته باشند.
در نهایت، هر مسیری که ترامپ برای روابط با ونزوئلا انتخاب کند، به رقابت‌های داخلی در دولتش و گروه‌های سیاسی که او می‌خواهد راضی نگه دارد، بستگی خواهد داشت.
