خبر های ویژه
19 آذر 1403
روایت هویت شهری تبریز
دکتر هانیه یوسفی شهیر، پژوهشگر حوزه شهری
شهرها بهسان شخصیت آدمهایی که میشناسیم شاخصهها و ویژگیهایی دارند که نشانی برای یادآوری و معرفیشان است و شخصیت یک شهر خیلی فراتر از سازه و ساختمان است که میتواند به هویت جذاب یا دافعه ساز آن بدل شود،
تبریز امروز:
شهرها بهسان شخصیت آدمهایی که میشناسیم شاخصهها و ویژگیهایی دارند که نشانی برای یادآوری و معرفیشان است و شخصیت یک شهر خیلی فراتر از سازه و ساختمان است که میتواند به هویت جذاب یا دافعه ساز آن بدل شود، اکنون این پرسش مطرح است که نشانهها و جزئیات چیستی هویت شهر تبریز بهعنوان یک شهر تاریخی و یک فضا و مکانی برای زندگی چقدر توانسته در معماری، فضاهای شهری و فرهنگ عمومی به چشم آید؟ نیک میدانیم هویت شهرها در بستر زمان و به شکل طبیعی درنتیجه تعامل جریانات فرهنگی اجتماعی شکل میگیرد و هویتی که یک شهر هیچوقت نداشته است و با واقعیت زندگی بسیاری از مردم شهر بیگانه است را نمیتوان با بخشنامه، تبلیغات و به اراده و فرموده ایجاد کرد و یا با مهندسی از بالا تحمیل کرد. بسیار شنیدهایم که میگویند "فرزند زمانه خویشتن باش" در علم و هنر معماری این امر با سه واژه اصالت، امتداد معماری و هویت تداعی میشود و با دو الگو میتوان معماری سرزمین را حفاظت کرد:
ابتدا با تکرار الگوها و نشانههای بومی و دوم : بهروزآوری الگوهای بومی، که این دو درکنار هممعنا مییابند و هرکدام بدون دیگری راه به بیراهه میرود و در علم شهرسازی نگاه نوگرایانه به شهر نباید به پس زدودن ارزشهای بومی منجر شود، پس اینکه بافتهای ارزشمند تاریخی شهرمان در عمل تثبیت تراکم ساختمانی نشدهاند به این معناست که جایگاه هویت تاریخی شهرمان در میان اولویتها گمشده است و یا از این منظر، خاطره زدایی از شهر به تخریب خاطرات شهروندان نمیپردازد بلکه رابطه ساکنان شهر را با زمانبندیهای مختلف تاریخی قطع و امکان خاطره سازی را سلب و از این طریق به ارتباط ذهنی شهروندان شوک وارد میکند.
رقابت میان شهرها برای برجستهسازی ویژگیهای خود، امری رایج و درعینحال ضروری است. اما آنچه یک شهر را از دیگر شهرها متمایز میکند، صرفاً آمار و ارقام جمعیت، مساحت یا صنایع نیست، بلکه کیفیت زندگی و اصالت هویت آن است که حضرت حافظ در وصف شیراز از عبارت "وجه بیمثال شهر" استفاده کرده است، عبارتی که به کیفیت منحصربهفرد شهر اشاره دارد و سرمایه دیرینهای است که به دلیل مختصات ویژه و دیرینگی زیست در آن شهر بهدستآمده و نیازمند حفظ و توجه است و بهموازات آن مدیران شهرمان هم شایسته است در کنار تلاش برای تحقق چنین آرزویی، همواره از خود بپرسند که کیفیت یکتای شهر تبریز که آن را از شهر اصفهان و مشهد و ارومیه و یا شهرهای دیگر کشورمان جدا میکند چیست و چگونه میتوان با اتکا بر همین هویت، وجه بیمثال شهر تبریز را به رخ دیگران کشید و آن را تقویت کرد، چراکه برآیند هویت شهر تأثیر نیکویی در آن دارد و برای یک تبریزی هویتی بالاتر از "تبریزی بودن" وجود ندارد، این امر به ما یادآوری میکند تا دوباره از مرتبه شهروندی که نهایتاً یک تعریف حقوقی از ساکنان شهر است به اهل شهر بودن ارتقا یابیم و صاحبان اصلی شهرهایمان باشیم و شهر تبریز را در رقابت میان شهرهای دیگر برجستهتر خواهد کرد.
از سویی دیگر شهرها عرصه رخدادها و رویدادها اجتماعی هم بهحساب میآیند و رخدادها هرلحظه در حال وقوع هستند و منظر شهر نیز حاصل همین رخدادهاست و رخدادها بعد از وقوع از بین میروند و محو میشوند ولی تأثیر خود را در ذهن شهروندان برای همیشه باقی میگذارند و ارتباط انسان بهعنوان شهروند با شهر میتواند در خلق فضای شهری تأثیرگذار باشد چراکه انسان خود را در فضای شهری آشکار میکند و این نشان میدهد که او چگونه میاندیشد و چگونه عمل میکند؟ اما نه بهتنهایی، بلکه با کنش اشتراکی و همگانی، که در اصل به آن "هم بودگی" اطلاق میشود. تکثر رخدادها هم در شهر در شکلگیری هویت و حافظه شهر بیشترین نقش را در تولید خاطرات جمعی بازی میکنند و این امر دقیقاً موضوعی است که در خلق منظر شهری تبریز مغفول مانده با این نگاه، وقوع رخداد در مکانهای شهری درواقع به خدمت گرفتن مکان برای خلق هویت معنا میشود. بحث در مورد هویت شهری نمیتواند پایانی داشته باشد و شهرمان تبریز با تمام ویژگیهای طبیعی، فرهنگی، اجتماعی، کالبدی، معماری و شهرسازی خود، بازتابی از تلاقی زمانها، فرهنگهاست، اگر معتقدیم مطالعات و پژوهشها در مورد هویت شهر تاریخی تبریز از رونق نیفتد، راه را بر خطا نرفتهایم، ولی اگر تنها دانستن کافی بود که مشکلی نبود. چالش اصلی، پیادهسازی برنامهها و سیاستهایی است که ارزشهای تاریخی و بومی شهر را حفظ کند.
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت