تبریز امروز:

عادی بودن ظاهری در خیابان‌های استپاانکرت، جریان عمیقی از عدم اطمینان را پنهان می‌کند. 

در ظاهر در استپاناکرت، پایتخت واقعی قره باغ، همه چیز عادی به نظر می رسد. پس از تحمل گلوله باران‌های سنگین در جنگ دو سال پیش، شهر دوباره زنده شده است، پیاده‌روهایش مملو از عابران پیاده و خیابان‌های مملو از ماشین‌ها. مدارس پر شده است، زیرا خانواده هایی که مجبور به فرار از مناطقی شدند که ارامنه در آن جنگ از دست داده بودند، به استپاانکرت نقل مکان کردند. از زمان جنگ کافه ها و رستوران های جدیدی افتتاح شده است.

اما عادی بودن ظاهری یک جریان پنهان عمیق از عدم قطعیت را پنهان می کند. رهبران ارمنستان و آذربایجان گفته اند که انتظار دارند تا پایان سال به توافقنامه صلح نهایی دست یابند. نشانه ها به طور فزاینده ای نشان می دهد که ارمنستان به عنوان بخشی از این توافق، مایل است کنترل قره باغ کوهستانی را به آذربایجان واگذار کند.

برای جمعیت قومی ارمنی قره باغ، این یک چشم انداز غیرقابل قبول است. اما با وجود نامطمئن بودن وضعیت آنها، ساکنان تلاش می کنند خوش بینی خود را حفظ کنند.

گایان، یک کارگر 45 ساله در بخش فناوری اطلاعات، به اوراسیا نت گفت: «من واقعاً باور ندارم که آرتساخ بخشی از آذربایجان شود. (آرتساخ یک نام جایگزین ارمنی برای قره باغ است.) "من جای دیگری برای زندگی ندارم و استپانکرت را دوست دارم، پس چرا هرگز بخواهم آنجا را ترک کنم؟" او پرسید.

مخالفت های سیاسی با یک واگذاری احتمالی شدید بوده است. در حالی که ماه ها نشانه هایی از چنین حرکتی وجود داشت، مقاومت مردم در قره باغ با بیانیه 14 سپتامبر نخست وزیر ارمنستان نیکول پاشینیان که در آن وی صریح ترین کنایه خود را به این واقعیت که آماده امضای یک توافقنامه دست برداشتن از کنترل ارمنستان بر قره باغ. انجام داد، تقویت شد.

مجموعه ای از تظاهرات هزاران نفر را به میدان رنسانس مرکزی استپاناکرت کشاند، جایی که آنها از دولت خواستند از امضای توافقنامه صلح با شعار "وحدت، مبارزه، پیروزی" خودداری کند.

تیگران پطروسیان، یکی از رهبران مخالفان در قره باغ، به اوراسیا نت گفت: «در نتیجه سیاست مخرب آنها [ارمنی ها]، ما [ارمنی های قره باغ] در حال تبدیل شدن به یک اقلیت قومی در خاک آذربایجان هستیم». این خط قرمزی است که ما هرگز نباید از آن عبور کنیم. ما خواسته های خود را بیان کردیم و منتظر پاسخ های مناسب هستیم.»

اندکی پس از بیانیه پاشینیان، هیئتی از قره باغ به ریاست آراییک هاروتونیان، رهبر دوفاکتو، به ایروان رفت تا با مقامات ارشد ارمنستان دیدار کند. مقامات قره باغ به رسانه های محلی گفتند که قصد آنها "روشن کردن" توافقنامه 6 سپتامبر در پراگ بین پاشینیان و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان بود که در آن دو طرف متعهد شدند تمامیت ارضی یکدیگر را به رسمیت بشناسند.

رئیس جمهور ارمنستان وهاگن خاچاتوریان متعهد شد که هیچ سندی پشت سر استپانکرت امضا نخواهد شد و داویت بابایان، وزیر امور خارجه قره باغ نیز تکرار کرد که "قره باغ هرگز بخشی از آذربایجان نخواهد بود."

هاروتونیان در مصاحبه ای در 20 اکتبر با تلویزیون محلی موضع استپانکرت را بیشتر توضیح داد و گفت که او می خواهد وضعیت استقلال واقعی قره باغ را که توسط نیروهای حافظ صلح روسی محافظت می شود، حفظ کند.

او گفت: «میانجی‌های بین‌المللی بر مذاکرات صلح ارمنستان و آذربایجان متمرکز شده‌اند و از موضوع قره‌باغ کوهستانی غفلت می‌کنند. باید مستقیماً بگویم - آنها راه‌حل‌های مفیدی برای ما پیشنهاد نمی‌کنند. اما ما در چارچوب هنجارهای تعیین سرنوشت به مبارزه ادامه خواهیم داد. 

در همین حال، پس از نشست پراگ، علی اف در توئیتی نوشت: «ارمنی‌های قره باغ شهروندان آذربایجان هستند» و «ما قرار نیست با هیچ کشوری از جمله ارمنستان درباره سرنوشت یا زندگی آینده آنها بحث کنیم».

از نظر ارامنه قره باغ، این موضع سازش ناپذیر و امتناع مکرر علی اف از اجازه دادن هر نوع موقعیت خودمختار برای قره باغ در داخل آذربایجان، آنها را متقاعد کرده است که باکو قصد ندارد به آنها اجازه دهد در خانه های خود در آرامش زندگی کنند و تنها انتخاب آنها این است که فرار کنند آنها می گویند استراتژی آذربایجان به معنای پاکسازی قومی است.

گغام استپانیان، بازپرس حقوق بشر قره باغ، به اوراسیا نت گفت: «هفتاد سال ادغام در دوره شوروی فقط ثابت کرد که ما نمی توانیم با هم زندگی کنیم، این غیرممکن است. ما باید امکان ادغام را از مذاکرات کنار بگذاریم. نهادهای بین المللی نیز باید موضع ما را بپذیرند.»

مقامات آمریکایی و اروپایی در عوض این موضع را ابراز کرده اند که موضوع «حقوق و امنیت» مردم قره باغ است، بدون اینکه اشاره به وضعیت. آرارات میرزویان، وزیر امور خارجه ارمنستان، در 5 اکتبر گفت که یکی از موضوعات مذاکرات "تشکیل یک مکانیسم بین المللی برای تضمین گفتگو بین استپانکرت و باکو" است که بار دیگر سرنوشت ارمنی های قره باغ در آذربایجان را نشان می دهد.

استپانیان گفت: برای ما گفت‌وگوی استپانکرت و باکو پیشنهاد می‌کند که درباره وضعیت قره‌باغ از دو طرف بحث شود، اما از دیدگاه آذربایجان، این فقط یک گفت‌وگو با بخشی از کشورش است. این تفاوت دیدگاه به ما اجازه نمی دهد که بحث ها را در این قالب ادامه دهیم.»

حافظان صلح منفعل

در همین حال، گزارش‌ها حاکی از آن است که مذاکره‌کنندگان روسی روی توافقی کار می‌کنند که حل‌وفصل وضعیت قره‌باغ را به تعویق می‌اندازد و احتمالاً به ساکنان آن مهلت می‌دهد.

اما برای بسیاری از ارامنه قره باغ، روس ها به شریکی غیرقابل اعتماد تبدیل شده اند. یک نیروی حافظ صلح 2000 نفری اکنون امنیت ساکنان را تامین می کند، اما از زمانی که روسیه جنگ خود را در اوکراین آغاز کرد، به نظر می رسد آذربایجان توانسته است مرزها را تا حد زیادی پیش ببرد و برش های بیشتری از خاک را زیر دماغ نیروهای حافظ صلح بگیرد.

این منجر به واکنش فزاینده عمومی علیه حضور روسیه شده است، که تنها با انفعال مسکو در برابر حمله گسترده آذربایجان به ارمنستان در ماه سپتامبر، قوی‌تر شده است.

جوانان، به ویژه، که ارتباط مثبت بسیاری از ساکنان مسن‌تر با دوران شوروی ندارند، از روس‌ها ناامید شده‌اند.

یک پیشخدمت 21 ساله در کافه ای در استپانکرت که نخواست نامش فاش شود، به اوراسیا نت گفت: «دولت روسیه مانند ترک های سفیدپوست است. "من هیچ امیدی به آنها ندارم. موارد زیادی وجود داشت که روس ها باید وظایف صلحبانی خود را انجام می دادند اما هیچ کاری انجام ندادند. ما ترجیح می دهیم هیچ انتظاری از آنها نداشته باشیم."

یکی از منابع جدید امید، انتصاب اخیر روبن واردانیان، میلیاردر روسی-ارمنی، به سمت وزیر دولت، مشابه نخست وزیر است. او در ماه سپتامبر اعلام کرد که قصد دارد تابعیت روسیه را ترک کند و به قره باغ برود و در اوایل اکتبر به او سمت وزیر دولتی پیشنهاد شد. او در 20 اکتبر آن را به طور رسمی پذیرفت.

در حالی که مشخص نیست واردانیان چه تأثیری بر روند مذاکرات و سرنوشت قره باغ داشته باشد، بسیاری در اینجا معتقدند که چنین شخصیت قدرتمندی - که او به عنوان نزدیک به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه شناخته می شود - به قره باغ نقل مکان نمی کرد و به این سمت نمی رفت. اگر او فکر می کرد که وضعیت ناامیدکننده است.

گایان، کارمند فناوری اطلاعات گفت: «این به من امیدواری می دهد که وضعیت چندان بد نیست.

دولت قره باغ، با حمایت دولت ارمنستان، پس از جنگ برنامه ساخت و ساز عظیمی را برای تأمین مسکن و زیرساخت برای جمعیت باقیمانده انجام داد و برنامه هایی را با هدف کمک به آواره ها به منظور حفظ جمعیت ارمنی قلمرو اجرا کرد.

اما اکنون آن‌هایی که آواره شده‌اند در فکر آواره شدن دوباره هستند.

من هیچ تمایلی برای شروع دوباره ساختن زندگی در آرتساخ ندارم. یکی از ساکنان، ورج 25 ساله، به اوراسیانت گفت: همه چیز نامشخص و نامطمئن است. او در جنگ 2020 جنگید و مجروح شد و پس از از دست دادن کنترل نیروهای ارمنی بر زادگاهش هادروت، مجبور به نقل مکان شد. او اکنون در استپاانکرت زندگی می کند و برای امرار معاش به تعمیرات کامپیوتر می پردازد.

او گفت: «من از دولت کمک کافی دریافت نمی کنم. «اگر توان مالی آن را داشتم، قبلاً کشور را ترک کرده بودم. من فقط فرصت ندارم.»

جوانان دیگر نمی‌خواهند ترک کنند، اما نگران امکان‌پذیری ماندن هستند.

یکی از ارامنه گفت: "من اینجا به دنیا آمدم، بهترین روزهای زندگی ام را اینجا گذراندم." من نمی‌خواهم آنجا را ترک کنم، اما می‌ترسم اوضاع بدتر شود.» دوست او، آلبرت 17 ساله هم با او موافق بود.

لیلیت شاهوردیان روزنامه نگار مقیم خانکندی (استپانکرت)